Cem Sultan

(1459 - 1495): Şair. Fatih Sultan Mehmed’in en küçük oğludur. Çok iyi yetişti. Arapça ve Farsçayı bu dilde şiirler yazacak kadar iyi öğrendi. Hem kültürlü, hem savaş maharetine sahip bir şehzâde idi. Babası onu 1474’te ölen büyük ağabeyi Şehzâde Mustafa’nın yerine Konya’ya vali tayin etti (1475). Burada kurduğu ilim çevresinin şahsiyetinin gelişmesinde büyük payı vardır. 1481’de babasının ölümü üzerine ağabeyi II. Bayezıd’la giriştiği taht mücadelesini kaybetti. Önce Mısır’a (1481), sonra Rodos şövalyelerine gitti ve bu şövalyeler tarafından Fransa’ya götürüldü (1482). 13 yıl Fransa’da ve İtalya’da bir çeşit esaret hayatı yaşadı. Papa ve diğer Avrupalı prensler Cem Sultan’ı II. Bayezıd’a karşı koz olarak kullanmışlardır. Cem Sultan memleket ve aile hasreti çekerek 36 yaşında Napoli’de öldü. Cem’in ölüm sebebi kesin bilinmemektedir. Zehirlenerek öldürüldüğü görüşü yaygındır. Cenazesi 1499’da II. Bayezıd tarafından yurda getirilerek Bursa’da toprağa verilmiştir. Cem Sultan, kültür adamlarını etrafına toplar, onları himaye ederdi. Etrafındaki şairler kaynaklarda "Cem şairleri" diye zikredilmiştir. Cem, devrin şairleri arasında kendisini gösteren bir şahsiyettir. Şiirlerinde Ahmed Paşa’nın etkisi belirgindir. Birçok şiirini ona nazîre olarak yazmıştır. Fransa ve İtalya’da iken yazdığı şiirlerinde acılarını ve çaresizliğini samimî olarak dile getirmiştir. Cem’in elimizde biri Türkçe, biri Farsça divanı vardır. İsmi Divân-ı Cem’dir. Orta kısmında Farsça, kenarlarında ise Türkçe şiirleri yer alır. Cem’in Türkçe Divan’ında 1 na’t, 1 kaside, 199 gazel, 1 rubaî, 3 müfred bulunmaktadır. Türkçe Divan’ının sonunda Fal-ı Reyhan-ı Sultan yer alır. 48 beyittir. (Halil Ersoylu yayınladı: İslâm Medeniyeti, C.V, S.2 Haziran 1981). Divan’ını yine Halil Ersoylu doktora tezi olarak hazırlamış ve yayınlamıştır (1989). Cemşid ü Hurşid (Münevver Okur Meriç yayınladı.) Münevver Okur’un incelemesi: Cem Sultan, Hayatı ve Şiir Dünyası (1992).