Hamdullah Subhi Tanrıöver
(1885 - 10 Haziran 1966) Hatip, yazar, şair. İstanbul’da Horhor’da dünyaya geldi. Dedesi Osmanlı Devletinin ilk Maarif Nazırı Abdurrahman Sami Paşa, babası ise altıncı Maarif Nazırı Kocamemioğlu Abdüllatif Subhî Paşa’dır. Tanzimat yazarlarının önde gelen isimlerinden Sergüzeşt’in yazarı Samipaşazâde Sezaî de Hamdullah Suphi’nin amcasıdır. Hamdullah Suphi ilk öğrenimini Kısıklı, Altunîzâde ve Numûne-i Terakkî okullarında yaptı. Sonra parasız yatılı girdiği Galatasaray Sultanîsini bitirdi (1904).Reji İdaresinde Tercüme Kalemi Mülâzimliğinde işe başladı. (1905). 1907’de Defter-i Hakanîye, 1908’de de Ayasofya Rüşdiye Mektebi öğretmenliğine geçti. 1909’da İstanbul Şehremaneti tercümanı oldu. 1910’da Darülmuallimînde, 1913’te de Darülfünûn Edebiyat Fakültesinde ders vermeye başladı. Üniversitede "Türk ve İslâm Sanayi-i Nefise Tarihi" kürsüsünü kurdu. Bahriye Mektebinde öğretmenken gittiği Almanya’da 11 ay kaldı (1918-1919).
Hamdullah Suphi’nin adı Türk Ocağı ile birlikte anılageldi. 1912 yılında girdiği Türk Ocağı’nda uzun yıllar İdare Heyeti reisliği yaptı. 1920’de Osmanlı Meclis-i Mebusanına seçildi. İstanbul işgale uğrayınca Anadolu’ya geçerek Millî Mücadeleye destek verdi. Ankara’da Matbuat ve İstihbarat Umûm Müdürlüğüne getirildi. Ardından Cumhuriyetin ikinci Maarif Nâzırı oldu. Mehmet Âkif’in İstiklâl Marşı onun bakanlığı sırasında Mecliste kabul edildi. (12 mart 1921). 1931’de Türk Ocağı’nın kapatılması üzerine, Hamdullah Suphi Bükreş’e elçi olarak gitti (1931-1944). Yurda döndükten sonra 1946’ da CHP’den İstanbul milletvekili seçildi. Bu partide fazla kalmayarak 1947’de istifa etti. Türk Ocağı’nın yeniden açılışını sağladı ve başkanı oldu (1949). 1950’de Demokrat Parti listesinden bağımsız İstanbul milletvekili olarak TBMM’ye tekrar girdi. 1957’de Hürriyet Partisi’ne geçti. İstanbul’da öldü. Merkez Efendi Mezarlığına gömüldü.
Hitabetiyle şöhret bulan Hamdullah Suphi, yayın hayatına şiirle girdi. İlk şiirleri Paris’te yayınlanan Şûrâ-yı Ümmet’te çıktı. Önceleri, Namık Kemal’in etkisiyle millî ve sosyal konuları işlerken, Fecr-i Âtî döneminde aşk ve tabiat temalı şiirler yazdı. Hamdullah Suphi, ciddî görünüşünün altında ince mizah yeteneğine sahipti. İlk sayısı Ekim 1908’de çıkan Davul adlı mizah dergisinin başyazarı idi. Davul, Mayıs 1909’a kadar 24 sayı yayınlanmıştır. Hamdullah Suphi, bu dergide, takma isimler de kullanmıştır.
Hikâyeleri ve değişik konulardaki yazıları, hitabeleri Resimli Kitap, Türk Yurdu, Davul, Musavver Muhit, Servet-i Fünûn, Hâkimiyet-i Milliye, Resimli Roman gibi dergi ve gazetelerde çıktı.
Hamdullah Suphi, "Fecr-i Âtî Encümen-i Edebîsi"nin bir üyesi ve üçüncü başkanı idi.
Eserleri: Nâmık Kemâl Bey Magosa’da (1909), La Question Armenienne et un point de vue Turc (Berlin 1919), Dağ Yolu (İki kitap: 1928, 1931), Güne Bakan (1929), Anadolu Millî Mücâdelesi (1946), Seçmeler (Dağ Yolu ve Güne Bakandan Seçmeler, haz. M. Necati Sepetçioğlu, 1971).
Hakkında Fethi Tevetoğlu, Hamdullah Suphi Tanrıöver, Hayatı ve Eserleri (1972) ve Halim Seraslan, Hamdullah Suphi Tanrıöver (1995) kitaplarını yayınladılar.
İLGİLİ ÖYKÜLER
