İlhan Özsoy

İlhan Özsoy

1867 yılında, İstanbul’da doğdu. İlk tahsilinin ardından 13 yaşındayken Sanayi-i Nefise’ye başladı. Kendisi, güzel sanatlar heykel bölümünün ilk Türk öğrencisi olmasıyla tanındı. Sanatçının yaptığı heykel, büst ya da kabartma gibi çalışmaları özellikle Galatasaray sergilerinde sergilendi.

Sanayi-i Nefise Mektebi’nde Oskan Efendi’nin atölyesinde çalıştı. 1891’de girdiği katıldığı bir yarışmayı kazanmasının ardından Paris’e gönderildi. Paris’te; Delois, Arthur Soldi, Gustave Deloye ve Thomas gibi sanatçıların atölyelerinde çalıştı. Ayrıca Carpeaux, Falguiere gibi akademisyenlerden de dersler aldı. Kendisinin de 1893 ve 1894 Paris Güzel Sanatlar Sergilerinde eserleri sergilendi. Burada aldığı eğitim sonrası yurda döndü. İstanbul’da bir süre özel işlerde çalıştı. İç mekân alçı süslemeleri ve dekorasyon işleri ile uğraştı, ayrıca memur olarak da çalıştı. Ders aldığı akademisyenlerden biri olan Fransız heykeltıraş ve ressam Jean Baptiste Carpeaux, romantizm akımı ile gerçekçiliği birleştirdiği yapıtlar üreten bir sanatçıydı. Fransız heykeltıraş Gustave Deloye de etkisinde kaldığı sanatçılardan bir diğeridir.

Genel olarak sanatçının üslubunda; Yunan ve Roma heykel sanatının, İtalyan Rönesansı’nın ve 17. yüzyıl Fransız heykeline bağlı Natüralizmin etkileri gözlenmektedir. Doğaya bağlı ve gerçekçidir. Klasik anlayıştan yana sergilediği tavır, geleneksel anlayışla bütünleşmektedir. Ayrıca Hitit ve Mısır heykellerine ve modern sanata da ilgi duydu.

Hakkındaki belgelerin birkaçında, özellikle Paris’teki eğitim süreci ve alacağı maaş anlatılmaktadır. Buna göre İhsan Efendi’nin yurt dışı bursu 3 yıl kadar geçerliliğini korudu. Avrupa’daki eğitim sürecince yaşadığı maddi sıkıntıları bizzat kendi yazdığı bildirilerle sunarken, bu durumla Osman Hamdi Bey yakından ilgilendi.

Çalışmaları içerisinde figürlü kabartmalar önemli yer tutmaktadır. Bu çalışmalarından en önemlisi; Kadıköy-Süreyya Sineması için yaptığı rölyeflerdir. Bu bina, Süreyya İlmen veya Süreyya Paşa tarafından yaptırıldığı için bu isimle anılmaktadır. Cephede ve sahne portal cephesinde kendisine ait kabartma heykeller de bulunmaktadır.

Süreyya Sineması giriş cephesinde, özellikle müzik ve sahne sanatlarını temsil ve sembolize eden kabartma figürler, İhsan Özsoy’a aittir. Mimari ve heykel birlikteliğinin güzel örneklerinden biri olan yapıda, klasik anlayışın izleri görülmektedir. Bu da 18.yüzyıl Fransız sanatından etkilerin bir başka yansımasıdır. Kıvrımlı hatlar, süslemeci bir yaklaşım ve gerçekçi detayların olduğu da rahatlıkla seçilmektedir.

1904’te Oskan Efendi’nin vefatıyla boş kalan Sanayi-i Nefise Mektebi-Heykel bölümü başına geçti. Kendisi, ayrıca İnas Sanayi-i Nefise Mektebi’nde de hocalık yaptı. 1933 yılında da emekli oldu.

1944 yılında, İstanbul'da vefat etti.

Kaynak: Derya Uzun Aydın, Sanayi-i Nefise Mektebinin Türk Heykel Sanatındaki Yeri ve İlk Heykeltıraşlar, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Türk İslam Sanatı Bilim Dalı, Doktora Tezi, İzmir, 2013.