Mehmet Murad
(1854 - 1917): Yazar. Dağıstan’da Huraki kasabasında doğdu. İstowropol İdadîsini bitirdi. 1873’te İstanbul’a geldi. Öğretmenlik yaptı. Haftalık Mizan gazetesini çıkardı (21 Ağustos 1886). 1895’de Paris’e kaçtı. Avrupa’da Jön Türklerle görüştü. Sonra Mısır’a geçerek Mizan’ı yeniden yayınlamaya başladı (16 Ocak 1896). Aynı yıl tekrar Paris’e gitti. İkiye ayrılan Jön Türkler’in bir grubunun başkanı seçildi. 1897’de İstanbul’a geldi. Meşrutiyetten sonra Mizan’ı İstanbul’da çıkardı (30 Temmuz 1908). İttihatçılar tarafından tutuklanarak Rodos’a sürüldü (1909). Bir süre de Midilli’de kaldı. Dört yıl sonra İstanbul’a döndü. Burada öldü."Mizancı Murad" diye tanınan Mehmed Murad, oyun, roman ve tarih dallarında eserler verdi. Edebî eserlerin, örf, âdet, ahlâk, din kaidelerine riayet etmesi gerektiği görüşündedir.
Romanı: Turfanda mı Yoksa Turfa mi? (1891. Ertuğrul Düzdağ Mansur Bey adıyla yayınladı, 1972). Tarihleri: Muhtasar Tarih-i Umûmî (1885), Tarih-i Umumî (1889), Devr-i Hamîdî Âsârı (1891), Muhtasar Tarih-i İslâm (Bahçesaray, 1890), Le Palais de Yıldız et La Süblime Port (Paris, 1896; Yıldız Saray-ı Humayunu ve Babıali adıyla, Kahire, 1895). Müdafaa Niyetine Bir Tecavüz (Paris, 1896), La Force et la Faiblesse de la Turquie (Türkiye’nin Kuvvet ve Zaafı, Cenevre, 1897), Hürriyet Vadisinde Bir Pençe-i İstibdat (1908), Mücahede-i Milliye (1908), Tencere Yuvarlandı Kapağını Buldu (1909), Tarih-i Ebu’l Faruk (7 cilt, 1909-1916), Enkaz-ı İstibdat İçinde Züğürdün Tesellisi (1911), Meskenet Mezaret Teşkil Eder mi (1911), Taharrî-i İstikbal (2 cilt, 1913-1914). Hatıraları: Tatlı Emeller Acı Hakikatler (1912; yeni yayını, 2005).
Birol Emil’in Mizancı Murad üzerine geniş bir çalışması vardır: Mizancı Murad Bey-Hayatı ve Eserleri (1979).
İLGİLİ ÖYKÜLER
