Mehmed Memduh Paşa
Doğumu: 1839, İstanbul Ölümü: 8 Nisan 1925, İstanbul Hazine-i Hassa nâzırlarından Mazlum Fehmi Paşanın oğludur. Bayezid ve Valide rüşdiyelerinde okudu. Rüşdiyeyi bitirdikten sonra Hariciye Nezareti Mektubî Kalemine girdi (1854). Abdülaziz tahta çıkınca Mabeyn Kâtipliğine getirildi (1861). Daha Sonra Amedi Kaleminde memurluğa getirildi. Maarif Nezareti (1872), Sadaret (1875), Maliye Nezareti (1876) mektupçusu oldu. 1877’de görevden alındı. Şûra-yı Umur-ı Maliye (1881), Şûra-yı Devlet (1882) üyesi yapıldı. Konya (1887), Sivas (1889), Ankara (1893) valiliğine getirildi. 1893’te vezir, 1895’te Dahiliye Nazırı oldu. II. Meşrutiyetin ilânından sonra azledildi (1908). Çok geçmeden II. Meşrutiyetten önce görevde bulunmuş bazı nazırlarla birlikte tutuklandı (5 Ağustos 1908). Önce Büyükada’daki evinde, sonra Sakız Adası’na sürülerek gözetim altında tutuldu. Trablusgarb savaşı (1911-1912) sırasında güvenlik nedeniyle İzmir’e gönderildi. Daha sonra çıkarılan genel afla birlikte İstanbul’a döndü ve orada öldü. Devri’nin nüfuzlu devlet adamlarından biri olan Memduh Paşa, şiirlerinde Memduh ve Faik mahlaslarını kullandı. Leskofçalı Galib, Namık Kemal, Hersekli Arif Hikmet, Nâili ve Kâzım paşalarla birlikte şiir meclisleri tertip etmiş ve birbirlerine nazire söylemişlerdir. Nazmı nesrinden daha güzel bulunan Memduh Paşa için İbnül-emin Son Asır Türk Şâirleri’nde ’Lâfza manadan ziyade ehemmiyet verdiğini’ belirtir. Berk-i Sebz (1872) kitabı gazel ve kasidelerinden oluşur. Divan-ı Eş’âr, eski ve yeni şiirin birlikte yazıldığı bir dönemin ürünüdür. Memduh Paşa adı, konusu ve biçimi ile yenilikler gösteren şiirler de yazmıştır. Memduh Paşanın Tanzimattan İkinci Meşrutiyete kadar geçen zamanı ele alan hatıraları, özellikle ıslahat hareketleri ve Abdulhamid dönemi bakımından önemlidir. ESERLERİ ŞİİR: Berk-i Sebz (1872), Divan-ı Eş’âr (1916) TERCÜME: Tercüme-i Hikâye-i Jöneviev (Lamarti-ne’den, 1868) DİĞERLERİ: Eser-i Memduh (1872), Feverân-ı Ezman (1908), Serâir-i Siyâsiye ve Tahav-vülât-ı Esasiye (1908), Yemen Islahatı ve Bazı Mütalaât (1908) Esvât-ı Sudûr (İzmir, 1912), Mir’ât-ı Şuûnat (1912), Tasvir-i Ahval- Tenvir-i İstikbâl (1912), Haller-İclaslar (1913), Kuvvet-i İkbal- Alâmet-i Zeval (1913), Miftah-ı Yemen (1914), Bedâyi-i Âsar (1914)
