Muhammed Ebülhüda es-Sayyâdi er-Rifâî
1850 yılında Hama ile Halep arasındaki Maarretünnu’mân kasabasının Hânşeyhûn köyünde doğdu. Ebü’l-Hüdâ künyesiyle tanınan Muhammed b. Hasan, Rifâî-Sayyâdî şeyhidir. Babası Hasan Vâdî’dir. 1860’larda Halep müftüsü ve Rifâî şeyhi Bahâeddin er-Ruvvâs’a intisap ederek hilâfet alan Ebü’l-Hüdâ aynı yıllarda, türbesi Hânşeyhûn yakınlarında bulunan ve Rifâiyye tarikatının Sayyâdiyye kolunun pîri olan Ahmed es-Sayyâd’ın soyundan geldiğini belirterek Sayyâdî nisbesini kullandı. Rifâiyye tarikatının kurucusu olan Seyyid Ahmed b. Alî el-Mekkî b. Yahyâ er-Rifâî’nin Hz. Hüseyin’in soyundan gelen bir seyyid olduğunda bütün kaynaklar ittifak hâlindedir.
Eğitimine ilk olarak doğum yeri olan Maarra’da Şeyh Mahmud b. Hacı Taha el-Maarrî’nin yanında Kur’ân-ı Kerim öğrenerek ve İslami ilimleri tahsil ederek başladı. Sarf, nahiv, hadis, tefsir, mantık, edep, hikmet ve nazariyat, felsefe, ilm-i kıyafet ve ilm-i nücûm gibi ilimleri tahsil ettikten sonra tasavvufa yöneldi ve Rifâiliğe intisap etti.
İlk olarak Cisr-i Şugur Nakîbü’l-eşrâf kaymakamlığı görevine getirildi. 1874’te Halep vilayeti Nakîbü’l-eşrâf kaymakamlığına tayin edildi, Mayıs 1876’da Sultan Abdülaziz’in tahttan indirilmesiyle birlikte Halep Nakîbü’l-eşrâf kaymakamlığı görevinden alındı, Sultan II. Abdülhamid’in tahta çıkması üzerine görevine iade edildi ve kendisine haremeyn payesi verildi. Bir süre Meclis-i Meşâyih reisliğine getirilen Sayyâdi, tekrar Halep’e gönderildi. 1878’de üçüncü rütbeden Mecîdî nişanı, 1882’de birinci rütbeden Mecîdî nişanı, 1892’de Altın Liyakat madalyası ve 1893’te Murassa‘ Mecîdî nişanı ile taltif edildi.
20 Mart 1909 tarihinde vefat etti ve vasiyeti üzerine Beşiktaş’taki Sayyâdi dergâhına defnedildi.
Eserleri:
1. Dâi’r-Reşâd li-sebîli’l-ittiĥâd ve’l-inkıyâd
2. en-Nefhatü’n-nebeviyye fî hidmeti’l-hilâfeti’l-Hamîdiyyeti’l-Osmâniyye
3. Kılâdetü’l-cevâhir
4. Davü’ş-şems
5. Zahîretü’l-meâd
6. Gunyetü’t-tâlibîn
7. Nefehâtü’l-imdâd
8. Hidâyetü’s-Sâî bi-sülûki tarîkati’l-gavŝi’r-Rifâî
9. Eşrefü’l-Vesâil (Dımaşk 1389), Ukūdü’l-elmâs
10. Hizanetü'l-imdad fî Ahbari'l-gaysi'l-kebiri's-Sayyad
11. Et-Tarîkatü’r-Rifâiyye
12. Tarîku’s-savâb fi’s-salavâti ale’n-nebiyyi’l-evvâb
13. Ruhu’l-Hikme
14. Medeniyet-i İslamiye
15. El-Feyzü’l-Muhammedi ve’l-Mededü’l-Ahmedî
16. Tariku’s-savab fî salati ale’n-Nebi
17. Sabahe’l-Münir
18. Risale fî Hakkı Hadisi’l-Mütevâtir
19. El-inâyetü’r-Rabbaniyye fi mülahhasi’t-Tarikati’r-Rifaiyye
20. Kalaidü’z-zeberced
21. Daiyü’r-reşad li-sebili’l-ittihad ve’l-inkıyad
22. Kitab-ı hulasatü'l-beyan fi hükm-i nev'i'l-insan
23. Ayatü'l-irfan fi mevlidi Seyyidi Veledi Adnan aleyhi efdalu's-salati ve's-selam külli ân
24. Tenvirü'l-ebsar fi tabakati's-sadati'r-Rifaiyyeti'l-Ahber
25. Kıladetü'l-cevâhir fî zikri'l-gavsi'r-rıfai ve itbaihü'l-ekâbir
26. et-Tarihü'l-evhad li'l-gavs er-Rifai'l-emced
27. Rahatü’l- ervah
28. Sırrü'l-hal
29. Lüm’atü’n-Nasr fi Lüzumi’s-Sabr
30. el-Ikdü'n-nadid fi adabi eş-şeyh ve'l-mürid
31.Nurü'l-insaf fi keşfi zulmeti'l-hilaf
32. Eşrefü’l-Vesâil fi Tahkiki Edakki’l-Mesâil
33. el-Kevkebü’d-dürri fi şerhi beyti’l-kutbi’l-kebir
34. el-Külliyyatü'l-Ahmediyye
35. Rekaikü'r-revasiyye
36. Hadratü’l-atlak fi mekarimi’l-ahlâk
37. Tarikatü'r-Rifaiyye
38. Ukudü’l-elmas
39. Burhanü’s-sadık fi tenziyyeti’l-halik
40. Riyazatü'l-esma fi ahkâmi'z-zikr ve's-sema
Kaynak: Esra Yıldız, Şeyhülislamlık Belgelerinde Hz. Peygamber’in İlmî Mirası (1879-1924) Yılları Seyyid Ulema Biyografileri, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2017.
İLGİLİ ÖYKÜLER
