Robert Louis Stevenson
13 Kasım 1850 tarihinde, İskoçya'nın Edinburgh şehrinde doğdu. Thomas ve Margeret Stevenson'ın tek çocukları idi. Babası ve dedesi, dönemin önde gelen mühendisleri arasındaydı. Özellikle deniz fenerlerinin inşa edilmesinde uzmanlardı ve devrin birçok deniz fenerinin altında onların imzası vardı.
Robert Louis Stevenson, tüberküloz yahut bronşit olarak adlandırılabilecek bir akciğer hastalığına sahipti. Bu sebeple eğitim hayatının ilk yıllarında okula gidemedi; evde, özel öğretmenler tarafından eğitildi.
On yedi yaşına geldiğinde mühendislik okumak için Edinburgh Üniversitesine kaydoldu. İlk uzun seyahatini de bu dönemde, babasıyla birlikte İskoçya'daki çeşitli edniz fenerlerini incelemek üzere gerçekleştirdi. Seyahat etmek böylece onun için bir tutkuya dönüştü ve yaşamının ilerleyen dönemlerinde de seyahatler gerçekleştirip bunları kitaplarına aktarmaya devam etti. Stevenson, herhangi bir yere gitmek için değil; sadece gitme edimini gerçekleştirmek için seyahat ettiğini dile getirdi. Onun için asıl mesele, hareket hâlinde olmaktı.
Babası mühendis olmasını istese de genç Stevenson yazar olmayı arzuluyordu. Bu durum, aralarında bir anlaşmazlık çıkmasına neden oldu. Stevenson, bu anlaşmazlık sonucunda “Say Not of Me, I Weakly Declined” adlı şiirini kaleme aldı ve burada yazar olma arzusunun temellerinin akciğer sorunları ile okula gidemediği yıllara bağlı olduğunu belirtti.
15 Ocak 1894 tarihinde W.H. Low’a yazdığı mektupta: “Hem deniz fenerleri inşa etmem hem de David Balfour’u yazabilmem gerekirdi.” ifadesini kullanarak ailesine karşı duyduğu üzüntüyü belirtti. İlerleyen yıllarda kaleme alacağı “A Child’s Garden of Verses”, “Underwoods” ve “Songs of Travel and Other Verses” gibi kitaplarında da geçmişine bağlı kalarak sıklıkla çocukluk ve seyahat temalarını işledi.
Üniversiteden ayrıldıktan sonra sağlık sorunları yeniden ortaya çıktı. Farklı bir iklimin iyi gelecebileceği düşüncesiyle Fontainebleau, Barbizon, Grez ve Nemours’a seyahatler gerçekleştirdi. Bir süre Avrupa'da yaşadı ve Pasifik Okyanusu'na yolculuk yaptı. Seyahatlerinde edindiği tüm izlenimlerine “An Inland Voyage” (Bir İç Gezi), 1878 tarihli “Travels with a Donkey in the Cévennes” (Bir Eşekle Seyahat) ve 1890 tarihli “In the South Seas” (Güney Denizlerinde) adlı eserlerinde yer verdi.
Stevenson, içinde bulunduğu dönemin koşullarına göre aykırı bir kişilik idi. Dönemin ahlak kurallarına uygunluk göstermiyor ve kalıplaşmış düşünce tarzını benimsemiyordu. Zira kendisinden on yaş büyük ve tanıştıklarında evli bir kadın olan Fanny Vandergrift Osbourne ile evlenmesiyle de genel yaklaşımını ortaya koydu. Büyükbabası Lewis Balfour, bir ahlak profesörü ve papaz idi. Stevenson da annesiyle birlikte düzenli olarak kiliseye gitmesine rağmen nihayetinde ateistliği benimsedi.
19. yüzyılın yaygın olarak kabul gören türleri arasında çocuk, macera ve korku türleri vardı; Stevenson da bu türlerde eserler ortaya koydu. Yaşadığı dönemde büyük bir beğeni ve popülerlik kazandı. Ernest Hemingway, William Golding, Rudyard Kipling, Vladimir Nabokov, Jorge Louis Borges ve Graham Greene gibi önemli isimler; Stevenson'dan etkilenen yazarlar arasındaydı. Ernest Hemingway, Stevenson tarafından yazılan ve Türkçeye “Define Adası” adıyla çevrilen “Treasure Island”ın çocukluğunda en sevdiği kitaplar arasında yer aldığını dile getirdi. Edebiyat tarihinde önemli yerlere sahip edebiyatçılar, Stevenson'a karşı hayranlık besleseler de yazar, Birinci Dünya Savaşı ile başlayan dönem ve sonrasındaki uzun yıllar boyunca birçok edebiyat eleştirmeni atrafından ciddiye alınmadı, hatta yok sayıldı.
“Treasure Island” (Define Adası), üvey oğlu Llyod Osbourne tarafından yapılan haritadan ilham alması üzerine ortaya çıktı. Üvey oğlu, "Bir harita, bir define ve terk edilmiş bir gemiyle ilgili olsun, içinde kadın olmasın." sözleriyle âdeta bu kitabı ısmarladı. Eser 1881-1882 yıllarında bir çocuk dergisinde dizi olarak yayımlandı, 1883 yılında kitap olarak basıldı. Kitaptaki hazine haritaları; eli kancalı, omuzu papağanlı korsan figürü eserin yaygınlaşmasında rol oynayan önemli etmenlerdendi.
Stevenson, cüzzamlı hastaların karantina altında yaşadığı Molokai'de, Peder Damien'in misyonerliğini üstlendiği bir koloniyi incelemek için ziyaret etti. Bir akciğer kanaması onu Samoa'da durmaya zorlayana kadar Doğu Pasifik'te dolaştı. Batı devletlerine karşı Samoa haklarını korumak için başlattığı kampanya başlattı. 1893 yılında Samoalı bir kabile şefini desteklemesi üzerine isyancı ilan edildi ve Samoa'dan atılmanın eşiğine geldi. 1894'te Samoa barışa kavuştu ve Stevenson bir kahraman ilan edildi.
3 Aralık 1894 günü, geçirdiği beyin kanamasından dolayı vefat etti.
Kaynak: Alican Azeri, Robert Louis Stevenson’ın Yazınsal Eserlerinin Türkçe Çevirilerinin Betimlenmesi: Treasure Island’dan Define Adası’na, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2009.
https://www.elipskitap.com.tr/yazar/robert-louis-stevenson/
https://www.elipskitap.com.tr/urun/define-adasi/
İLGİLİ ÖYKÜLER
