Vehbi Koç

1901 yılında Ankara’da doğdu. Ankara İdadisi’nde okudu. 1917 yılında iş hayatına atıldı. 1926 yılında babasının ticarethanesini devir alarak, "Koçzade Ahmet Vehbi" ismi ile Ankara Ticaret Odası’na kaydettirdi. Bir yandan ticaret ile uğraşırken diğer yandan Ford ve Standart Oil gibi yabancı şirketlerin Türkiye temsilciliklerini alarak, işlerini büyüttü. Daha sonra taahhüt işlerine girdi. 1938 yılında müesseseleşme yolunda ilk adımı atıp İstanbul’da Koç Ticaret A.Ş.’yi kurdu. 1948’de, General Electric’i Türkiye’de ampul fabrikası kurmaya ikna ederek ortak yatırıma girdi, fabrika 1952’de üretime başladı. 1950’li yıllarda Koç, sanayide ciddi adımlar atarak ithal mallarını ikame edecek yerli sanayi yatırımlara girdi. Otomotiv, beyaz eşya, radyatör, elektronik cihazlar, mensucat, kibrit ve benzeri birçok malın yerli üretimini gerçekleştirdi. Bugün ülkemizin en büyük özel sanayi şirketi olan Arçelik 1955’de, Türk Demir Döküm Fabrikası 1954’de kuruldu. 1959’da Türk otomotiv sanayinin ilk kuruluşu olan Otosan üretime başladı, 1961’de Aygaz kuruldu. Bunları daha birçok sanayi kuruluşu takip etti. 1963 yılında Türkiye’nin ilk Holding’i olan Koç Holding’i kurdu. Holding kurulduktan sonra da yeni şirketlerin kuruluşu birbirini takip etti. 1966 yılında ilk yerli Türk otomobili olan Anadol piyasaya çıkarıldı. Tat Domates Salçası Fabrikası’nı 1967’de kurdu. 1968’de Türk Otomotiv Sanayinde en büyük adım atıldı, Fiat ile ortak Tofaş kuruldu. Tofaş 1971 yılında, ismini Sultan Murat’tan alan Murat marka otomobillerin üretimine başladı. 1970 yılında Türkiye’nin ilk ihracatçı sermaye şirketi olan Ram’ı kurdu. Vehbi Koç yapmak istediği işleri Holding vasıtası ile profesyonel yöneticilere devrederken kendisi sosyal hizmetlere ve vakıf hizmetlerine ağırlık verdi. 1967 yılında Türk Eğitim Vakfı’nın kuruluşuna öncülük etti. 1969 yılında, eğitim, sağlık ve kültür alanında faaliyet göstermek üzere Vehbi Koç Vakfı’nı kurdu. Bu vakıf birçok kültür, sağlık ve eğitim projesi gerçekleştirdi. 1976’da Taksim’deki Atatürk Kitaplığı İstanbul Belediyesi’ne armağan edildi. 1980’de Vehbi Koç’un merhum eşi Sadberk Hanım’ın anısına Türkiye’nin ilk ciddi özel müzesi olan Sadberk Hanım Müzesi açıldı. 1987 yılında yabancı dilde eğitim veren Vehbi Koç Vakfı Koç Özel Lisesi, 1993 yılında Koç Üniversitesi eğitime başladı. 1984 yılında kendini emekliye ayırıp, sosyal faaliyete daha fazla ağırlık verdi. Türkiye’nin nüfus ve aile sağlığı sorununun önemini gören Vehbi Koç, 1985 yılında Türkiye Aile Sağlığı ve Planlaması Vakfı’nı kurdu ve vefatına kadar başkanlığını yürüttü. 1987 yılında Milletlerarası Ticaret Odası Vehbi Koç’u "Yılın İş Adamı" ilan etti. Plaketi bizzat Yeni Delhi’de yapılan törende Hindistan Başbakanı Ghandi verdi. 1994’de Birleşmiş Milletler Teşkilatı, Türkiye Aile Sağlığı ve Planlaması Vakfı’nı ve Başkanını başarılı çalışmalarından dolayı ödüllendirdi. Dünya Nüfus Planlaması Ödülü 14 Haziran 1994’de Boutros Gali tarafından Vehbi Koç’a verildi. Bu kadar uğraşı sırasında, Vehbi Koç tecrübelerini gelecek nesillere aktarmak amacı ile kitap yazdı. 1973 yılında "Hayat Hikayem" ve 1987 yılında "Hatıralarım, Görüşlerim, Öğütlerim" isimli iki kitabı yayınlandı. Her ikisi de İngilizce’ye çevrildi.