Ahmet Ertegün
Ahmet Ertegün, (d. 31 Temmuz 1923, İstanbul ö. 14 Aralık 2006, New York). Türk müzik ve iş adamı. Atlantic Records plak şirketinin kurucusu ve yönetim kurulu başkanı.
Ertegün’ün büyük dedesi İbrahim Edhem Efendi, Üsküdar Özbekler Tekkesi’nin eski şeyhidir. ABD’deki Türk Büyükelçisi olan Diplomat Münir Ertegün ve Hayrunisa Rüstemin ikinci oğludur. Babası Münir Ertegün, Milli Mücadele döneminde önemli görevler almış bir devlet adamı olup Cumhuriyet’in ilanından sonra Milletler Cemiyeti gözlemcisi ve büyükelçi olarak çeşitli Avrupa metropollerinde ve daha sonra Amerika’da bulunmuştur.
Amerikan Türk İşadamları Derneği başkanlığı yaptı.
Türk devlet adamlarıyla ve ABD’li devlet adamlarıyla sempatik bağ kurardı.
Müzikte devrimciydi.
Sporda devrimciydi. (Futbolu ABD’ye soktu)
Siyah müzisyenlerin hamisiydi. Hami Mandıralı’nın amcasıydı.
Üsküdara Giderken’i Amerikan müziğine kazandırdı.
Mevlevi müziğini tanıttı.
Münir Ertağün Tarih Araştırma Vakfı’nı kurdu.
Ertegün 1923 yılında İstanbulda doğar. Babasının görevi dolayısıyla İsviçre, Paris ve Londra’da eğitim gören Ertegün, 1935 yılında babasının Washingtona Türkiye Büyükelçisi olarak atanmasıyla birlikte ailesiyle beraber Amerikaya gelir.
14 yaşındayken annesi, Cootie Williams’ın enstrumental West and Blues albümünü ve kayıt yapabilen bir plak makinesini ona hediye eder. Ertegün bir yandan çalarken kendi yazdığı sözleri mikrofona okuyor ve bunları kaydediyor, abisi Nasuhi Ertegün ile birlikte odalarında sevdikleri müzikleri dinliyorlardı. "16 yaşındayken bir pop müzik uzmanı sayılabilecek kadar bilgim, 18 yaşımdayken de 50 bin plağım vardı" diyen Ertegün, abisi ile beraber o yıllarda Duke Ellington, Lena Horne, Jelly Roll Morton gibi sanatçılarla arkadaşlık kurdu.
St. Johns Üniversitesinde felsefe eğitimi gören Ertegün, 1945 yılında babasının ölümü ile ailesi Türkiye’ye dönerken ağabeyi ile birlikte Amerikada kaldı. İki kardeş 1947 yılında Herb Abramson ile beraber, aile dostları olan diş hekimi Dr. Vahdi Sabit’den 10 bin dolar borç alarak Atlantic Records [1] adlı plak şirketini kurdu. Siyah müzisyenlerle arasındaki iyi bağlardan ötürü dönemin en önemli jazz müzisyenleri hiç düşünmeden anlaşmalarını onunla yapmışlardır.
1947de Atlantic Records albümlerini çıkarmaya başladı. İlk olarak stüdyolarında Harlemaiesin "The Rose of the Rio Grande" albümü kaydedildi. 1949 yılının Nisan ayında çıkarılan Stick Mcgheein "Drinkin Wine Spo-Dee-O-Dee" albümü, 1 milyondan fazla satışı ile Atlanticin ilk hiti oldu. 1955 yılında Elvis Presleye kontrat imzalaması için 25 bin dolar teklif edildi, ancak 20 bin dolar farkla kontrat RCA plak şirketine satıldı. 1959’da Arif Mardin’de aralarına katıldı.
Ray Charles, Aretha Franklin, Ella Fitzgerald, Miles Davis gibi isimlere kasetler yapan Ertegün, Frank Zappa, Stevie Wonder, Rolling Stones, Bee Gees, Led Zeppelin, Genesis, Emerson Lake and Palmer, Bette Midler gibi birçok isimlerin üne kavuşmasında büyük rol oynadı.
Ertegün 1991 yılında Boston’daki Berklee Müzik Okulu’ndan onursal doktora ünvanını, 1993 yılında da Sanat ve Bilim Kayıtları Ulusal Akademisi’nden (National Academy of Recording Arts & Sciences) bir ödül aldı ve 2000 yılında ABD Kongre Kütüphanesi tarafından "Yaşayan Efsane" ünvanıyla onurlandırıldı. Haziran 2006’da 40. Montreux Caz Festivali’nin açılış konseri kendisinin onuruna verildi.
Ertegün, ABD’li ünlü caz yorumcusu Ray Charlesın 1952-1959 yılları arasında seslendirdiği kayıtlardan derlenen Pure Genius: The Complete Atlantic Recordings adlı kolleksiyonun yapımcısı olarak en iyi tarihi albüm kategorisinde Grammy Müzik Ödülleri’ne aday gösterildi. Daha önce üç farklı alanda Grammy Ödülü kazanmış olan Ertegün, 2006 yılı töreninde icon adı verilen Onur Ödülüne layık görüldü. Bu ödül, müzik dünyasına emeği geçen kişiler için ilk kez verilmeye başlanmıştı. Ertegün ödülünü alırken tek cümle söyledi:
"Bana bu imkânı tanıyan Amerika’ya ve sevgili öz vatanım Türkiye’ye teşekkür ederim."29 Ekim 2006da New Yorkta bir Rolling Stones konseri sırasında ayağının kayması sonucu düşerek başını vuran Ertegün hastaneye kaldırılmıştı. New York Presbyterian Hastanesinde yapılan ilk müdahalesinden sonra yoğun bakıma alınmış, 14 Aralık 2006 günü vefat etmiştir. Cenazesi 19 Aralık 2006’da ailesinin diğer fertleri gibi Özbekler Tekkesine defnedilmiştir.
