Ali Çetinkaya
1878 yılında Afyon’da doğdu. Türk asker siyaset ve devlet adamı. Kurtuluş Savaşı komutanlarından, Bayındırlık Bakanlığı ve Ulaştırma Bakanlığı görevlerinde bulunmuş, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Ulaştırma Bakanı’dır.
Demirci ustası Ahmet Efendi’nin oğludur. Afyon Rüştiyesi’nde ve Bursa Askeri İdadisi’nde okudu. 1898’de Harp Okulu’nu bitirdi; Trablusgarp Savaşı’nda çarpıştı, I. Dünya Savaşı’nda Irak , Kafkasya ve Makedonya cephelerinde çarpıştı. Mondros Mütarekesi’nden sonra Ayvalık’taki 72. Alay Komutanlığı’na getirildi. 29 Mayıs 1919 Ayvalık’ı işgal eden Yunan ordusuna karşı ilk direnişi başlattı ve halkın da katılımını sağayarak, Ayvalık Cephesini oluşturdu. Ayvalık’ta Yunan işgaline karşı atılan ilk kurşunun yeri olan Ayvalık Şehir Merkezin’de yeralan hakim tepede TSK Ali Çetinkaya İlk Kurşun Rehabilitasyon Merkezi Komutanlığı yer almakta ve terör sebebi ile Şehit olan askeri personelin aileleri ve yine terör sebebi ile gazi unvanına sahip olan askeri personele hizmet vermektedir.
İttihat ve Terakki Cemiyeti üyesi olan Çetinkaya, 1920’de toplanan son Osmanlı Meclis-i Mebusanı’na milletvekili olarak girmişti ancak İstanbul’un işgali üzerine Malta sürgünleri arasında yer alarak yurttan uzaklaştırıldı. 1921’de serbest bırakıldı ve yurda dönerek Afyon mebusu olarak TBMM 1. Dönem’e katıldı.
Şeyh Sait Ayaklanmaları sırasında İstiklal Mahkemesi Başkanı olarak görev yaptı. 16 Şubat 1934’te Bayındırlık Bakanı oldu. Ankara’daki resmi dairelerin çoğu, Çetinkaya’nın beş yıl süren bakanlığı sırasında yapıldı. Bu görevi 3 Nisan 1939’a değin sürdü.
Cumhuriyetin ilk yıllarında önemli görevler alan Ali Çetinkaya, 1937’de Bayındırlık Bakanı olarak Almanya’ya bir yurt dışı seyahat gerçekleştirerek o dönemin Nazi Diktatörü Adolf Hitler’le görüşme yaptı.
1939-1940 yıllarında bir süre de Ulaştırma Bakanlığı yaptı. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Ulaştırma Bakanıdır. Bakanlığı sırasında demiryolu politikasının savunucusu olmuş ve 1200 km demiryolu yaptırmıştır.
21 Şubat 1949 tarihinde İstanbul’da öldü. Mezarı Afyon’dadır. Ayvalik’ın Alibey (eski adıyla Cunda) adasında bir anıtı bulunmaktadır. Anısına Antalya’nın en işlek caddelerinden birine Ali Çetinkaya Caddesi ismi verilmistir.
İstiklal Mahkemelerinin üç Ali’lerinden biri olarakta bilinir.
