Daniel Defoe

Okunma Sayısı: 1310

1660 yılında, Londra'da doğdu. Babası James Foe, Flaman kökenli başarılı bir mum yağı satıcısıydı. Defoe'nun çocukluk yıllarında İngiliz tarihini derinden etkileyecek olaylar yaşandı. 1665 yılında Büyük Londra Vebası orataya çıktı ve 70.000 insanın ölümüne yol açtı. Ertesi yıl, Büyük Londra Yangını meydana geldi ve bu yangında sokağındaki yalnızca birkaç ev ayakta kaldı. Defoe henüz yedi yaşındayken Hollanda filosu Thames Nehri üzerinden Medway’e yelken açtı ve yaptıkları baskında Chatham'a saldırdı. Annesi Alice ise Defoe henüz on yaşındayken öldü.

Ailesinin maddi durumu nedeniyle Oxford ya da Cambridge gibi okullarda öğrenim göremedi, bunun yerine Peder Charles Morton’un Newington Green’deki akademisinde rahiplik eğitimi aldı lakin eğitimini tamamladıktan sonra rahiplik mesleğini icra etmekten vazgeçti. Ticarete atılmaya karar verdi; farklı zamanlarda çorap, yünlü ürünler ve şarap tüccarlığı yaptı. Güçlü hırslara sahipti; borçları olmasına rağmen bir taşra arazisi, bir gemi ve misk kedileri satın aldı.

Bu süreçte politikayla da ilgilendi. 1683 yılında çıkardığı siyasi dergi kitapçıklarındaki olumsuz ifadelerinden dolayı birçok kez tutuklanarak hapishaneye girdi.

1 Ocak 1684 tarihinde varlıklı bir ailenin kızı olan Mary Tuffley ile evlendi. Mary, Londralı bir tüccarın kızıydı; yanında, içinde bulundakları zamana göre yüklü bir miktar olan 3.700 sterlinlik çeyiz getirdi. Defoe'nun borçları ve birçok açıdan yaşamında yer edinen zorluklar göz önünde bulundurulduğunda evlilikleri sorunlu gibi görünse de kırk yedi yıl sürdü ve çift, sekiz çocuk sahibi oldu.

Defoe, 1685 yılında Monmouth İsyanı'na katılsa da aftan yararlanarak Yargıç George Jeffreys'in ağır cezalarından kaçtı. 1689 yılında Kraliçe Mary ve eşi III. William taç giydi, bunun üzerine Defoe, William'ın en yakınında bulunanlardan biri ve aynı zamanda gizli bir ajan oldu. Uygulamaya konulan bazı yeni politikalar nedeniyle ticari ilişkileri zarar gördü ve 700 sterlinlik borcu yüzünden tutuklandı; toplamda 17.000 sterline varan borçları karşısında çaresiz kalarak iflasını ilan etti. Borçlular hapishanesinden tahliye olmasının ardından, Avrupa ve İskoçya'yı gezdi. 1695 yılında İngiltere'ye döndü ve resmî olarak Defoe adını kullanmaya başladı.

Yazarlık deneyiminin ilk yıllarında rahipleri eleştiren siyasi risaleler, deneme yazıları, gezi kitapları, şiirler, serseri ve suçluların biyografileri gibi farklı türlerde eser verdi.

Birçok çalışmasının ardından 25 Nisan 1719 tarihinde başyapıtı olan “The Life and Strange Surprizing Adventures of Robinson Crusoe” romanını kaleme aldı. Bu roman, 1709 yılında kurtarılana kadar Juan Fernandez adasında dört yıl yaşamak zorunda kalan Alexander Selkirk adında bir İskoç gemicinin gerçek yaşam öyküsünden hareketle yazıldı. Daha sonra Robinson Crusoe anlatısına iki kitap daha eklendi.

Din ile siyasetin henüz birbirinden ayrılmadığı dönemde, artan baskı sebebiyle en ünlü ve ustaca yergisi olan "Ayrılıkçılarla Baş Etmenin En Kestirme Yolu"nu yazdı. Bu yazı aslında katolik ayin usullerini benimseyenlerin savundukları esasların saçmalığını göstererek onları küçük düşürmek için yazılmıştı. Taraflar yergiyi ciddiye aldı ve kendileriyle alay edildiğini düşündükleri için açtıkları davada Defoe yargılanarak tutuklandı. Hatta yakalayana ödül vadedilen bir de ilan verildi. Yazar burada orta boylu, zayıf, esmer tenli, koyu kahverengi saçlı ama peruk takan, gaga burunlu, sivri çeneli, gri gözlü, ağız kenarında büyükçe bir beni olan biri olarak tanımlandı. Önerilere uydu, suçunu kabul ederek mahkemenin insafına sığındı lakin karşılığında aldığı davranış hiç de insaflı olmadı. Para cezasından ayrı olarak üç kez de teşhir cezasına çarptırıldı. Başı cendereye geçirildi ve üç gün boyunca halka teşhir edildi, ardından ise hapsedildi. Dava, siyasi amaçlar taşıyordu ve Defoe bazı ileri gelenleri ele vermesi için zorlandı lakin onlara istediklerini vermedi. Cezasını çekmeyi beklediği süreçte, 1703 yılında “Teşhir Cezasına Övgü” adlı eserini yazacak kadar cesurdu. Bunu yaparak cezanın zafere dönüşmesini sağladı; boynunun ve kollarının geçirildiği teşhir aracı halk tararfından çiçeklerle süslendi, şiirleri sokaklarda söylenirken seyretmeye gelen insanlar da şerefine kadeh kaldırdı.

Newgate Hapishanesi’ne geri götürüldüğünde Robert Harley, kendisine yardım etti ve dışarı çıkmasını sağladı. Yardımlarına karşılık olarak ise Defoe'nun yazarlığından ve istihbarat ajanı olarak hizmetinden yararlanacaktı. Daniel Defoe dört bir yanı dolaştı, raporlar hazırladı, yergiler yazdı ve efendilerine istedikleri gibi hizmet etti.