George Sarton
Asıl adı George Alfred Leon Sarton olan ve daha çok George Sarton kısa adıyla tanınmaktadır. 31 ağustos 1884 yılında Belçika’nın Ghent şehrinde doğdu. Babası Belçika Demir Yollarında müdür annesi ise ev hanımı olup Sarton’ın doğumundan 2 ay sonra vefat etti. İlk eğitimini Belçika’da aldı, öncelikle Belçika’da ki Ghent Üniversitesinde felsefe okumaya başladı, bir süre sonra bundan vazgeçerek kimya ve matematik gibi bilimlere yöneldi. Kendisini kimya ve matematik sahalarında yetiştirdi. “Newton mekaniğinin prensipleri” adlı incelemesi ile 1911 yılında bu üniversitede doktorasını tamamladı.
Yine 1911 yılında İngiliz bir sanatçı olan Mabel Eleanor Elwes ile evlendi. 1912 yılında hayatının en verimli çalışmalarından birini teşkil edecek olan “Isis” adlı bilim tarihi çalışmalarının yayımlandığı dergiyi çıkarmaya başladı. Bu dergi birinci dünya savaşının 1914’te patlak vermesiyle 4 yıl yayın hayatına ara vermek zorunda kaldı. I. Dünya Savaşı, sadece dergi çalışmalarını değil, diğer bilimsel faaliyetlerini de aksattı. 1914 yılının kasım ayında alman ordusu evine el koyduğu için, değerli notlarını evinin bahçesine gömerek, Belçika’dan Hollanda’ya oradan da İngiltere’ye kaçtı. Bir süre Londra savaş dairesinde çalıştı ve buradan da ayrılarak 1915 yılında Amerika’ya göç etti.
1915–1918 yılları arasında Amerika’nın muhtelif üniversitelerinde bilim tarihi hakkında dersler ve konferanslar verip Amerikalılara bilim tarihini tanıttı. 1919 yılında ABD de Carnegie enstitüsünde araştırmacı kadrosuna atandı. Bu sayede bilim tarihine yönelik planlarını gerçekleştirme için ciddi bir fırsat yakaladı ve savaş yıllarında ara vermek zorunda olduğu Isis dergisini yeniden yayımlamaya başladı. 1920 de ücretsiz ders verme karşılığında geniş kütüphanesinden faydalanmak için Harvard Üniversitesinden kütüphanede kendisine bir oda verilmesini teklif etti ve bu teklif kabul edilince Harvard’da çalışmalarına devam etmeye başladı. 1924 yılında ABD’de “Bilim Tarihi Cemiyeti” kuruldu ve bu kurum Sarton’ın çalışmalarına destek olmaya başladı. 2 yıl sonra ise Isis dergisi, bu kurumun resmî yayın organı oldu.
Isis dergisinde yayımlanamayacak kadar uzun monografiler için Sarton 1936 yılında Osiris adlı baksa bir dergiyi çıkarmaya başladı. 1920’den 1940’a kadar Harvard’da bu görev ve çalışmalara devam etti ve bu oda bilim tarihinin merkezi oldu. 1936 yılında Harvard üniversitesinde bilim tarihi doktora programını kurdu ve seminerler vermeye başladı. 1940 yılında gelindiğinde Harvard’da bilim tarihi profesörlüğüne atandı. 1942 yılında Aydın Sayılı George Sarton’ın bu doktora programını tamamlayarak Türkiye’ye döndü ve ülkemizde akademik bilim tarihi çalışmalarının ilk tohumlarını attı. 1949 yılında Carniege Enstitüsünden emekliye ayrıldı. Isis ve Osiris dergilerinin yayın yönetmenliğini ölünceye değin sürdürdü. 1952 yılında Harvard’dan emekli oldu.
22 Mart 1956 sabahı, bir konferans vermek üzere Montreal’e hareket etmek için Boston havaalanına giderken, takside fenalaştı ve evine döndükten bir süre sonra vefat etti.
Kaynak: Tayfur Korkmaz, 20. Yy. İslam Bilim Tarihi Çalışmaları George Sarton ve Fuat Sezgin Örneği, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlahiyat Ana Bilim Dalı İslam Felsefesi Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2009.
İLGİLİ ÖYKÜLER
