Hafız Esad
6 Ekim 1930da, Suriyenin Kardaha şehrinde, Nusayri bir ailede doğdu. Çocukluğu maddi zorluklarla geçti. Asker olmak istedi ve 1955te Humus Askerî Akademisini pilot subay olarak bitirdi. 1958de gece savaşı eğitimi görmek üzere SSCB’ye gönderildi. Daha sonra bir hava filosunun komutanlığına getirildi. Fakat 1961de, Suriye’nin Birleşik Arap Cumhuriyeti’nden çekilmesine karşı çıktığı için Silahlı Kuvvetlerden ihraç edildi.Baas Partisi’nin askerî kanadında kilit bir görev üstlendi. 1963te gerçekleştirilen darbede önemli rol oynayarak binbaşı rütbesiyle Silahlı Kuvvetlere geri döndü. 1965te Hava Kuvvetleri Komutanlığına getirildi. 1966da Baas Partisinin Suriye kolu içindeki radikal ve bağımsızlık yanlısı kanadın, barışçı kanadı devirmesinin ardından, partideki hizmetlerinin karşılığında Savunma Bakanı oldu. 1969-1970 yıllarında, Baas Partisi’nin sivil ve askerî kanatları arasında baş gösteren iktidar mücadelesinde etkin biçimde yer aldı. Kasım 1970te kansız bir askerî darbeyle iktidarı ele geçirdi. Mart 1971’de yapılan halk oylamasıyla da devlet başkanı seçildi.
Esad, Baas Partisinin genel başkanlığını da üstlendi ve öteki Arap devletleriyle ilişkilerini geliştirerek Suriye’yi Arap dünyası içindeki yalnızlığından kurtarmaya çalıştı. İsraile karşı sert politikalar güttü. Irak’taki Baas yönetimiyle çatışma politikasını sürdürdü. Ekim 1973’te İsrail’e savaş açan Mısır’ın yanında yer aldı. 1980de SSCB ile yirmi yıllık dostluk ve iş birliği antlaşması imzaladı. 1982de SSCB’den silah ve teknik yardım almayı öngören bir başka antlaşma imzaladı.
Filistin Kurtuluş Örgütü’ne geniş destek verdi, ancak FKÖ yönetimiyle ortaya çıkan anlaşmazlık üzerine bu örgüt içinde Suriye’ye bağlı yeni örgütler oluşturmaya çalıştı. 1991de FKÖ lideri Yaser Arafat’la ilişkilerini düzeltti.
1976 yılında birçok Arap ülkesinin muhalefetine karşın Lübnan’daki iç savaşı sona erdirmek için askerî müdahalede bulundu. Altı yıl boyunca Lübnan’ın büyük bir bölümünü işgal altında tutan Suriye birlikleri, İsrail’in 1982de Lübnan’a girmesi üzerine kuzey ve kuzeydoğudaki eski mevzilerine çekildi.
1979daki ittifak girişiminin sonuçsuz kalmasından sonra Irak’la yeniden başlayan çekişme, 1982de Suriye-Irak sınırının ve Suriye’den geçen Irak’a ait petrol boru hattının kapatılmasına yol açtı. Bunun üzerine Esad yönetimi, İran-Irak Savaşı’nda Irak’a karşı İran’ı destekledi.
1980in sonlarına doğru Esad artık İsrail ve ABDye karşı sert tutumundan vazgeçti ve daha ılımlı politikalar üretmeye başladı. Karşısına ilk olarak Mısır kaynaklı Müslüman Kardeşler Cemaati’nin muhalefeti çıktı. Müslüman Kardeşler’in Hama’da bulunan üyelerini ele geçirme gerekçesiyle Suriye Ordusu, 1982de Hama’ya saldırdı. 7.000 ila 35.000 arasında sivil Hamalı, ordunun üzerlerine açtığı ateşle öldürüldü. Bu olaya Hama Katliamı dendi. Müslüman Kardeşlere karşı başlatılan bu sindirme harekâtı, ülke içinde pek çok kişinin ölümüyle sonuçlandı. Dünya, Hama Harekâtını, Şubat 1982’de, Müslüman Kardeşler Cemaatinin kalesi olan Hama kentinin haritadan silindiği ve on binlerce kişinin hayatını kaybettiği olayla duydu.
Esad, 1984te, kendi kardeşiyle bir iktidar mücadelesine girdi. Kardeşinin yaptığı darbe girişimi başarısız oldu. Tüm bu olaylarda insan hakları örgütleri Esad’ı şiddet kullanmakla ve baskı yapmakla suçladı.
1991deki Körfez Savaşı sırasında Irak’a karşı uluslararası koalisyon güçlerini desteklemesi, Esadı, Orta Doğu’daki en güçlü Arap önderi durumuna getirdi. Hiçbir zaman siyasi olarak tanımadığı ve Siyonist Varlık olarak nitelendirdiği İsraille, uzlaşmaya dayalı barış girişimlerine karşı katı bir tutum takındı ve 1980’lerin ortalarında bir ölçüde yumuşayarak Batılı ülkelerle diyalog kurmaya önem verdi. 1990’larda Sovyet desteği kesildikten sonra ABD’nin de baskısıyla Golan Tepeleri’ni geri almak için İsraille görüşmelerde bulundu ama bu görüşmeler sonuçsuz kaldı.
Hafız Esad sıkı sıkıya sarıldığı iktidarını 29 yıl boyunca kimseye kaptırmadan sürdürmeyi başardı. Esad yönetimi son yıllarında dış dünyaya da açıldı ve ülkedeki özel girişimi desteklemeye başladı. Parti ve devlet yönetimindeki kişisel denetimini sürdüren Esad 1978, 1985, 1991 ve 1999’da dört kez daha devlet başkanlığına seçildi. Haziran 2000de geçirdiği bir kalp krizi sonucu öldü.
İLGİLİ ÖYKÜLER
