Karl Marks

Okunma Sayısı: 1287

5 Mayıs 1818de, Prusya Krallığının (şu an Almanyada yer alan) Trier şehrinde doğdu. Yahudi soyundan gelmektedir. Dokuz çocuktan üçüncüsüdür. Babası tarafından 1830a kadar özel olarak eğitildi. Sonra Trier Lisesine gitti. On yedi yaşında Bon Üniversitesine başladı. Felsefe ve edebiyat eğitimi aldı. On sekiz yaşında, göğüs kısmı zayıf olduğu gerekçesiyle askerlikten muaf tutuldu.

Hukuk eğitimi almak için 1836da Berlin Üniversitesine kaydoldu. Felsefeye olan merakı devam etti. Yakın zamanda ölen (1831) Alman filozof Hegelin düşüncelerine yakınlık duymaya başladı. 1837de Genç Hegelciler grubuna katıldı. Bu grup, Hegelin metafizik varsayımlarını eleştirip toplum, siyaset ve din eleştirisi için diyalektik kuramı kullanmaktaydı.

Marks yazılarını 1837de yazmaya başladı. Önce kısa roman, drama ve aşk şiirleri gibi edebî türleri denedi, ama daha sonra, İngiliz ve İtalyan sanat tarihi ile Latin klasiklerinin çevirisine odaklandı. 1840ta Hegelin Din Felsefesi adlı eserini Bruno Bauerle beraber yeniden yayımladı. 1841de Demokritos ile Epikurosun Doğa Felsefeleri başlıklı doktora tezini yazdı. Tez muhafazakâr profesörler tarafından Berlin Üniversitesinde tartışılınca, Marks tezini daha özgür bir üniversite olan Jena Üniversitesine sundu ve doktora tezi kabul edildi.

Marks ve Bauer, Mart 1841de Ateizm Arşivi/Archiv des Atheismus adlı bir gazete çıkarmayı planladı ama bu plan asla gerçekleşmedi. Marks akademik kariyer yapmayı düşündü, fakat Hükûmetin klasik liberallere ve Genç Hegelcilere yönelik artan muhalefeti nedeniyle bundan vazgeçti. 1842de Colognea gitti ve orada, Ren Nenri gazetesinde (Rheinische Zeitung) yazmaya başladı. Bu yıllarda ekonomiye ilgi duydu, sosyalizm düşüncesini geliştirdi. Avrupanın hem sağcı partilerini hem de liberal ve sosyalist harekette yer alan sağcı isimleri eleştirdi. Bu durum Prusya Hükûmetinin dikkatini çekti ve gazetenin her sayısı, kontrolden geçirildikten sonra sansürlenerek yayımlanmaya başlandı. Gazete Rus monarşisini eleştirince, Çar I. Nikolay, Prusya Hükûmetinden gazeteyi yasaklamasını istedi. Gazetenin yayımı 1843te durduruldu.

Marks, Haziran 1843te Jenny von Westphalenle evlendi. 1843te Alman-Fransız Vakayinamesi adlı, yeni basılmaya başlanan radikal sol gazetenin editörlerinden biri olunca, eşiyle beraber Parise taşındı. Gazetenin amacı, Alman ve Fransız solcu yazarları bir araya getirmekti. Marks bu gazetede sadece iki yazı yazabildi. Yazılarında, devrimsel bir güç oluşturan proletaryanın komünizmi meydana getirecek başlangıcı teşkil ettiğini ifade etti. Fakat bu gazete Alman Hükûmetince yasaklandı. Marks aynı çizgide yayın yapan fakat sansürlenmeyen İleri!/Worwatds! gazetesinde yazmaya başladı. Bu gazete, Adalet Birliğiyle bağlantılıydı. Bu birlik, Paristeki işçilerle zanaatkârların oluşturduğu ütopik sosyalistlerden meydana gelmekteydi. Marks, bu birliğin birkaç toplantısına katılmakla yetindi.

Marks Pariste bulunduğu bu dönemde, politik ekonomi, Fransız sosyalizmi ve Fransa tarihiyle ilgilendi. 1844te, Hegelin diyalektiğinden, Fransız ütopik sosyalistlerinden ve İngiliz ekonomisinden izler taşıyan Marksizm adlı düşünce akımının ana hatlarını oluşturmaya ve zihninde tasarladığı ekonomik dünya modelini detaylarıyla yazmaya başladı. Nisan ila Ağustos 1944 arasında kaleme aldığı bu el yazmalarına 1844 Ekonomik ve Felsefi El Yazmaları adını verdi. Marksa göre yeni ekonomik dünya modeli, materyalizm üzerine inşa edilmeliydi.

28 Ağustos 1844te, uzun süreliğine arkadaşlık yapacağı Alman sosyalist Engelsle tanıştı. Engels henüz basılan İngilterede İşçi Sınıfının Durumu adlı eserini Marksa okuttu. Marks bu eserden etkilendi ve işçi sınıfın tarihin son devrimini oluşturacağına inandı.

1845te, Prusya Kralının ricası üzerine, Fransa Hükûmeti İleri!/Worwatds! gazetesini kapattı. Marks İçişleri Bakanı François Guizot tarafından Fransadan kovuldu. Şubat 1945te Brüksele taşındı. Burada Feuerbach Üzerine Tezleri kaleme aldı. Bu eser, materyalizmin, felsefenin ve idealizmin belirli açılardan yapılan bir eleştirisiydi. Marks, tarihsel materyalizm düşüncesini böylelikle başlatmış oldu.

Engelsle beraber Temmuz 1845te, Çartist liderleri ziyaret etmek için İngiltereye gitti. Yine Engelsle beraber Alman İdeolojisi kitabını yazdı. Bu kitabıyla idealist felsefecileri eleştirdi ve tarihi materyalizmle ilgili düşüncelerini ortaya koydu. Fakat kitap Marks yaşarken basılamadı.

1847de Felsefenin Sefaleti isimli kitabını yazıp yayımladı. Brükselde olmasına rağmen Paristeki Adalet Birliğiyle haberleşmeye devam etmekteydi. Bu birlik, adını Komünizm Birliği olarak değiştirdi. Engels ile Marks, bu yeni birliğin ilke ve programlarını belirledi. Bu ilke ve programlar, 21 Şubat 1848de, Komünist Manifesto adıyla kitapçık hâlinde basıldı. Böylelikle Komünist Birlik, gizli bir örgüt olmaktan çıkarak, hedef ve taleplerini kamuoyuyla açıkça paylaşan bir oluşum hâline geldi.

Ertesi yıl, Avrupada 1848 Devriminin ve bu doğrultuda protestoların, isyanların ve şiddet gösterilerinin yaşandığı bir yıl oldu. Fransa Krallığı yıkıldı ve yerine Fransa İkinci Cumhuriyeti kuruldu. Marks, babasından miras kalan parayı Belçikalı işçileri devrimsel mücadele adına örgütlemek için kullanınca, Belçika Adalet Bakanlığı tarafından ülkeden çıkarıldı.

Marks kısa süreliğine Parise geldi, 1848de Colognea gitti. 1 Haziran 1848de, babasından kalan mirasın bir kısmıyla, Yeni Ren Nehri gazetesini (Neue Rheinische Zeitung) basmaya ve Avrupadaki olayları kendi düşüncesiyle yorumlayarak birtakım yazılar yazmaya başladı. Polis, Marks ve diğer gazete yazarlarını baskı altına aldı ve Marks birkaç suçtan yargılanıp aklandı. Bu esnada Prusya Krallığı çöktü. IV. Frederick William kabineyi kurdu. Yeni hükûmet, devrimcileri ve solcuları ülkeden temizlemeye başladı. Bu doğrultuda Yeni Ren Nehri gazetesi kapatıldı ve Marks 16 Mayıs 1849da ülkeden kovuldu. Önce Parise gitti, ama oradan da kovulunca, Haziran 1849da Londraya sığındı.

Marks burada geçim sıkıntısı çekmeye başladı. 1852de New York Daily Tribunede ve diğer gazetelerde yazmaya başlayıncaya kadar Engelsin yardımlarıyla geçindi. İşçi hareketleri ve devrimlerin başarısız olduğunu görünce, kapitalizm üzerine çalışmaya başladı. 1859da Ekonomi Politiğinin Eleştirisine Katkı kitabını yazdı. Kitabın baskısı kısa sürede tükendi. Bu başarı, üç ciltlik Kapitalin yazılmasını teşvik etti. Üretimin kapitalist sürecinin analiz edildiği ve sömürüyle artı değerin ele alındığı ilk cilt, 1867de yayımlandı. 1871de Almancaya, 1872de Rusçaya çevrildi.

Karl Marks 14 Mart 1883te, Londrada öldü. Kapitalin ikinci ve üçüncü ciltleri, Engels tarafından, Marksın ölümünden sonra yazıldı.

Başlıca eserleri şunlardır: Hegelin Hukuk Felsefesinin Eleştirisi, 1843; Yahudi Sorunu, 1843; 1844 El Yazmaları, 1844; Kutsal Aile, 1845; Alman İdeolojisi, 1845; Felsefenin Sefaleti, 1847; Ücretli Emek ve Sermaye, 1947; Komünist Manifesto, 1848; Fransada Sınıf Mücadeleleri, 1850; Louis Bonapartın 18 Brumairei; Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı, 1859; Ücret, Fiyat ve Kâr, 1865; Kapital I. Cilt, 1867; Fransada İç Savaş, 1871; Gotha Programının Eleştirisi, 1875; Kapital, II. Cilt (Engels tarafından yazıldı.), 1885; Kapital III. Cilt. (Engels tarafından yazıldı.), 1894.