Lev Nikolayeviç Tolstoy
Soylu bir ailenin çocuğu olarak, Moskova'nın Tula şehrinin Yasyana Polyana adlı köyünde doğdu. Babası bir kont, annesi ise bir prensesti. Tolstoy, bu soylu ve görkemli ailenin içinde sevgi ve huzurdan yoksun bir şekilde büyüdü. Henüz iki yaşındayken annesini, dokuz yaşına geldiğinde de babasını kaybetti. Yaşadığı kayıplar ve bu kayıpların doğurduğu acılar Tolstoy'u bir kafa karışıklığına sürükledi. Tanrı'yı ve inançlarını sorgulamaya böylece başladı. Bu süreçte ailesinin yokluğu dolayısıyla dini eğitimden uzaklaştı ve sorgulayan, düşünen kişiliğinin temelleri küçük yaşlarında atıldı.
Çocukluk yıllarının bir kısmını akrabası olan iki kadının, Tatyana teyze ile Aleksandra'nın yanında geçirdi. Bu kadınlar Tolstoy'un din ile yeniden bağlantı kurmasını sağladı ve ona sevgi, şefkat gösterdi. Kadınların bu merhametli yaklaşımı, Tolstoy'un zihin dünyasını berraklaştırdı ve hayal gücünü genişletti; böylece gelecekte yazacaklarının tohumları atıldı.
1841 yılında Kazan Lisesine girdi ancak burada, ilgi duyduğu birkaçı haricindeki derslere ilgi göstermedi ve başarı sağlayamadı. Kazan'da geçen günlerini ilerleyen zamanda "Delikanlılık Çölü" olarak andı. Bu şekilde adlandırmasının sebebi; gençlik döneminde geçirdiği bunalım hâlleri, inanç çıkmazları, din ve maddiyat gibi konularda yaptığı sorgulamalar idi. Dine bakış açısı bütünüyle bu dönemde şekillendi ve uzun sorgulamalar sonunda son durağını nihilizm olarak belirledi. Sorgulama ve bunalım hâli, onun yaşamından eksik olmadı ve ilerleyen dönemlerde yazın hayatına da yansıdı. İçinde bulunduğu sistemi ve dinî yapıyı inceleyip sorgulaması, onun eserlerini daima sansüre mahkûm etti.
Liseden sonra Kazan Üniversitesi Doğu Dilleri Fakültesi Arap ve Türk Dilleri Bölümüne yerleşti. Bir yıl sınıfta kalmasının ardından Kazan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Bölümüne geçti. Üniversite döneminde Jean Jacques Rousseau ve Emile Durkheim ile tanıştı. Bu tanışma ile ilk felsefe denemelerini ortaya koydu.
1847 yılında bir rahatsızlık geçirdi ve hastaneye yattı. Hastanede geçen günlerinde günlük tutma alışkanlığı edindi ve yazma yeteneğini geliştirdi. Hastanedeki oda arkadaşı Budacı bir Lama Rahibi idi ve onun din hakkındaki düşünceleri, Tolstoy'da önemli etkiler bıraktı.
O dönemde günlüğünde belittiklerine göre toplumda var olan çalkantılar ve şahsi kusursuzluk arayışı; onu öncelikle toplumdan, sonrasında ise üniversitesinden soğuttu. İkinci sınıftan sonra okulu bıraktı ve Yasyana Polyana'ya döndü. Köyüne kavuştuğunda buradaki halkla kaynaştı ve onlara yardım etme, onları eğitme arzusuyla dolup taştı. Bu dönemde ilk yapıtlarından sayılan Bir Beyzadenin Sabahı adlı eserini yazdı.
Borçları ve dolasıyla bunalımları arttığında askerlik için Kafkasya'ya gitme kararı aldı. Ordu sınavına girdi ve bir topçu subayı olarak orduya katıldı. Burada, Çocukluk Öyküleri adlı kitabını kaleme aldı. Eseri o dönemde bir Rus dergisinde yayımlandı ve büyük ilgi topladı. İlerleyen dönemde yazacağı Savaş ve Barış adlı eserinin tip ve içeriklerini de bu dönemden aldı.
1854 yılında Sivastopol'da Türklere karşı savaştı. Bu savaş, onun için bir dönüm noktası oldu zira Sivastopol adını taşıyan eserini de burada yazdı. Eserin iki yönlü olması, Tolstoy'un savaş esnasında geçirdiği değişimi gözler önüne serdi. Sivastopol serisinde bulunan üç kitabının ikisinde yurtseverlik vurgusu ağır basarken birinde tamamen diğerlerinden farklı olarak, dine aykırı şekilde gerçekleşen bu savaşa lanet yağdırdı. Savaş bitiminde, 1855 yılında askerlikten istifa etti. Askerliğin ona uygun bir meslek olmadığını anladı ve edebiyatçılar arasındaki yerini aldı. Herkesin onu "Sivasyopol kahramanı" olarak görmesi, Tolstoy'u huzursuz etti.
Bu dönemde Fransa, İsviçre, Almanya gibi çeşitli ülkelere yolculuklar düzenledi. Gördüğü her yeni şey, onu farklı bir düşünceye sürükledi. Örneğin Fransa'da rastladığı idam cezası ile İsviçre'de gördüğü fakir ve zengin ilişkileri; onu, uygarlıkların ilerlemesinde yalnızca zaman geçmesinin yeterli olmadığı düşüncesine götürdü.
1855 yılında, Turgenyev ile tanıştı. Bu dönemde biri Batı'ya açık, diğer ise ulusal kaynaklara dönük olan iki ayrı edebiyat grubu vardı. Tolstoy, her ikisiyle de zaman zaman ters düştü.
Köyüne döndüğünde fakir çocukların eğitim alabilmesi adına bir okul açtı ve eğitimle ilgili kitaplar kaleme aldı. 1860-1861 yılları arasında yeni bir Avrupa turuna daha çıktı lakin bu seyahat sırasında kardeşi Nikolay'ı kollarında kaybetti. Bu durum, Tolstoy'un "iyiye" karşı duyduğu tüm inancı yıktı. Anne ve babasından sonra kardeşini de kaybetmesi; Tanrı'yla arasında daha büyük bir sıkıntı yaşamasına neden doldu.
Tolstoy, sanatı dinin bir parçası olarak gördü. İnsanın Tanrı'yla arasında bir bağ kurmasının tek yolu onun için sanattı. Bu sebeple dinî boyutta sarsılan Tolstoy'un sanat görüşü de zaman içinde farklılıklar gösterdi.
Köyüne, Yasyana Polyana'ya döndüğünde burada toprak işleri ile ilgilendi ve edebiyat çevrelerinin içinde bulundu. Hayatının en önemli noktası da burada gerçekleşti: Tolstoy, daha sonra evlendiği Sofya Andreyevna'ya âşık oldu. Kendisini bir hayli çirkin buluyordu ve bu yüzden âşık olduğu kadına üç yıl boyunca açılamadı. Nihayetinde açıldığında ise olumlu cevap aldı.
Evliliğinin ilk zamanları, onun hayatının en düzenli ve mutlu geçtiği dönemler arasındaydı. Anna Karenina, Savaş ve Barış gibi eserlerini de bu dönemde kaleme aldı. Eşi Sofya, ona sadece ev hayatında değil, yazın hayatında da destek oldu. Kendisi de ufak hikâyeler yazıyordu ve eşi Tolstoy'un kitap yazma sürecinde ona yardımcı oldu. Eserlerini defalaraca kez temize çekti. Bu düzenli işleyişte Tolstoy, kendisini halka ve eğitime adama şansı buldu.
Savaş ve Barış'ı; savaşın, toplumdaki sınıf ayrımının, savaşta karşılaştığı kişilerin ve savaş sırasında aldığı notların derlemesinden oluşan bir ürün olarak ortaya koydu. Sıklıkla ruhsal çözümlemelere ve betimlere yer verdiği eseri, Avrupa başta başta olmak üzere ilerleyen safhalarda tüm dünyada büyük ilgi gördü.
Yaşamını düzene soktuğu için eserlerini kolaylıkla kaleme aldı. Özgür düşünme fırsatı buldu ve buhranlarını bir süreliğine de olsa unuttu. Lakin bir süre sonra inanç karmaşası ve toplum sorunları yeniden gün yüzüne çıktı. Eşi Sofya ile ayrı düştü. Sofya, onun dine karşı yaklaşımını ve sorgulamalrını bir hastalık gibi gördü ve bir an önce geçmesini diledi. Bu süreçte Tolstoy'u yalnızca kızları anladı; oğulları, düşüncelerinin anlamsız olduğunu savundu.
Bu dönemde Dogmatik Tanrı Bilinci, İnancım Nedir? Ne Yapmalıyız?, Karanlığın Gücü gibi sansürlenen eserlerini yazdı. Kroyçer Sanat, İvan İlyiç’in Ölümü ve Diriliş adlı eserleri de bu döneme aitti.
Diriliş adlı eserinde eserinde yer verdiği bir vaftiz ayini anlatımı, onun kilise tarafından afaroz edilmesine neden oldu lakin bu durum Tolstoy için herhangi bir sorun teşkil etmedi. Zira o, kilisenin tekelinde bulunan Hristiyanlığın İsa’nın öğretilerinden uzak olduğunu öne sürdü.
Neredeyse bütün hayatı bunalım ve sorgulamalar ile geçti. Evinde, ailesinin içinde bile kendisini yalnız hissetti. 1910 yılında, 28 Ekim gecesinde; üzerindeki basit kıyafetler ile yanına yalnızca bir not defteri ve kalem alarak sessizce evinden ayrıldı. Bir tren yolculuğu yapmaya karar verdi. Çıktığı bu yolculukta, vagonlarda kimse tarafından tanınmadan yolculuk yapmaya çalıştı. Balkanlar ve Sırbistan'a doğru çıktığı bu yolculukta, 1910 yılının 7 Kasım gecesine sınıra geldi ve geçişine izin verilmedi. Bu esnada rahatsızlığı arttı ve istasyon şefinin çalışma odasına geçerek orada vefat etti.
Ölümünün duyulması ile birlikte sevenleri ve ailesinin katıldığı büyük bir cenaze töreni düzenlendi. Halka açık olan bu cenazede tüm sokaklar köylüler ile olup taştı. Tolstoy, kendi vasiyeti üzerine Yasyana Polyana'daki çok sevdiği ve "ulaşılamaz ebedî kalem" dediği evinin bahçesine defnedildi.
ESERLERİ
Romanları
Hazin Bir Evliliğin Romanı
Çocukluğum (1852)
İlk Gençlik (1854)
Gençlik (1856)
Sivastopol Serisi
Kazaklar
Savaş ve Barış (1869)
Ivan Ilyiç'in Ölümü (1886)
Anna Karenina (1877)
Kroyçer Sonat
Diriliş (1899)
Hacı Murat (1912, 1917)
Sergi Baba
Efendi ile Uşağı
Kadının Ruhu
Şeytan (1889)
Öyküleri
Toprak Ağasının Sabahı
Baskın
Ormanın Kesimi
Notes of a Billiard Marker
İki Süvari Subayı
Bir Karşılaşma
Tipi
Lucerne
Albert
Üç Ölüm
Aile Saadeti
Polikuska
The Decembrists
Caucasus Mahkumu
Holstomer
İnsanlar Arasında Boş Bir Konuşma
Usta ve Çırak
Köyde Şarkı Söylemek
Köyde Dört Gün
Yanlış Kupon
Oyun'dan Sonra
Erik Çekirdeği
Hayatın Anlamı
İnsan Ne İle Yaşar?
Masalları
Fil ile Tilkiler
Masallar
Günlük ve Mektupları
İlk hatıralar
İtiraflarım
Sevginin Talebi
Eğitim eserleri
Popüler Eğitim
Eğitim ve Öğretim Programları ve Danışmanlığın Tanımı
Bir Okuma Kitabı
Popüler Öğretim
Yeni Bir Okuma Kitabı
Din ve Ahlak eserleri
Doğmatik Teolojinin Eleştirisi
İncil'in Kısa Bir İzahı
The Four Gospels Unified and Translated
Church and State
Neye Güveniyorum?
Hayat
Sevgi Tanrısı ve Komşunun Biri
Timothy Bondareff
İnsanlar Niçin Sarhoş Olurlar?
On Non-Resistance
Birinci Adım (Vejetaryenlik üzerine)
Tanrı'nın Hükümdarlığı Kendi İçimizdedir
Non-Activity
The Meaning of the Refusal of Military Service
Sebep ve Din
Din ve Erdem
Hristiyanlık ve Vatanseverlik
Non-Resistance ( Ernest H. Crosby'e bir mektup)
Kutsal Kitab'ı nasıl Okumalıyız?
Kilise'nin Aldatmacası
Hristiyan Öğretisi
İntihar
Öldürmeyeceksin
Aziz Sinot'a Yanıt
Sadece Savaş
Dinde Hoşgörü
Din Nedir?
Ortodoks Rahiplerine
Bilgeleri Düşünceleri (derleme)
Tek İhtiyacımız
Büyük Günah
A Cycle of Reading (derleme)
Adam Öldürme!
Birbirinizi Sevin
Gençliğin Savunması
Şiddetin Yasası ve Sevginin Yasası
Tek Emir
Her Gün İçin (derleme)
Din Nedir
Muhammed
Sanat ve Edebiyat Eserleri
Sanat Nedir?
Sanat ve Sanatsal Olmayan
Shakespeare ve Drama
Dr.Alice Stockham'ın Edward Carpenter Tarafından Yazılan "Modern Bilim Cevirisi"nin Önsözü
Orloff'un Albümü
Amiel
Guy de Maupassant Hikâyelerinin Serbest Çevirileri
Bernardin de St. Pierre
Halk İçin Kısa Öğretici Hikâyeleri
Sevgi Neredeyse Tanrı Oradadır
İki Yaşlı Adam
Kıvılcımı Söndürmeyen Ateși Zapt Edemez
Nicolas Stick (Çar 1.Nicolas )
Bir İnsana Fazla Mülkiyet Gerekir mi?
Ifias
Tanrı'nın Oğlu
Üç Münzevî Adam
Mum
Pişman Günahkâr
İlk Damıtıcı
Aptal İvan
Boş Davul
Işıkla Birlikte Işıkta Yürümek
Üç Mesel
Esarheddon
Üç Soru
Cehenneme Dönüş
Çalışmak, Ölmek ve Hastalanmak
Bir Dua
Meyveler
Korney Vasilyeff
Niçin?
İlahiyatçı ve İnsan
Bir Köylüye Bilimsel Bir Mektup
Sosyal ve Siyasi Denemeleri
Moskova'nın Nüfus Sayımı (1882)
M. A. Engelhardt'a Mektup
O Hâlde Ne Yapmalıyız?
Kadınlar
El Emeği
Zihinsel Hareketlilik ve El Emeği
Kültür Şöleni (Moskova Üniversitesinin Yıldönümü'ne)
Bir Devrimci'ye Mektup
Açlık (rapor ve mektuplar)
Utandır! (bedensel cezaya karşı)
Vatanseverlik ve Barış
Liberallere
Bakanlara
Sonun Başlangıcı
Terfi Ettirilmemiş Bir Görevliye Mektup
Hague Barış Konferansı
İki Savaş
Suçlu Kim?
Carthago Delenda Est
Zamanımızın Köleliği
Çıkış Nerede?
Vatanseverlik ve Hükümet
Gerçekten Zorunlu mu?
Çar'a ve Yardakçılarına
Çağın Yaklaşan Sonu
Askerlik Hatıraları
Memurluk Hatıraları
İşçi Sınıfı Problemi
Çar'a Mektup
İşçi Sınıfına
Politikacılara
Sosyal Reformlara
Pietro Mazzini'ye Mektup
Kendinizi Hatırlayın
Rus Devrimi
İşçi Sınıfı Nasıl Özgür Kılınabilir?
Büyük Bir Adaletsizlik
Rusya'da Sosyal Hareket
Çağın Sonu
Halkın Savunması
Askerlik Hizmeti
Rus Devrimi'nin Anlamı
Ne Yapılmalı?
Hükümetin, Devrimcilerin ve Halkın Bir Savunması
Mülkiyet Sorununun Tek Çözümü
Susamam
Molochnikoff'un Tutuklanmasıyla İlgili
Bosna ve Herzegovina'nın İlhakı
Kaçınılmaz Devrim
Stockholm Barış Konferansı'na Bir Adres
Faydalı Bir çare
Oyunları
Karanlığın Gücü
Aydınlanmanın Meyveleri (komedi)
Ceset (tamamlanmamış dram)
KAYNAK: Rukiye Ceylan, Tolstoy'un Hayatı, Eserleri ve Din Görüşü, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Erzurum 2019.
Tuba Mutlu, Tolstoy ve Sanat, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2012.
https://www.elipskitap.com.tr/yazar/lev-nikolayevic-tolstoy/
https://www.elipskitap.com.tr/urun/insan-neyle-yasar/
https://www.elipskitap.com.tr/urun/savas-ve-baris-2-cilt/
İLGİLİ ÖYKÜLER
