Mengitsu Haile Mariam

Okunma Sayısı: 2044

Mengistu Haile Mariam, 21 Mayıs 1937de Etiyopyanın Kaffa şehrinde doğdu. Sekiz yaşında annesini kaybetti. Önce kardeşlerini alıp anneannesinin yanında birkaç yıl yaşadı, sonra babasının yanına döndü. Babasını takip ederek genç yaşta orduya katıldı. Orduda, Komutan Aman Andomun dikkatini çekti ve çavuş yapıldı. Komutanın ayak işlerine bakmaya başladı.

Mengistu, Etiyopyanın iki önemli askerî okulundan biri olan Holetta Askerî Akademisini bitirdi. Komutan Andom, Mengitsunun akıl hocası oldu. Komutan Üçüncü Bölüke atanınca, Mengistuyu da beraberinde Harara götürdü. Mengistu orada mühimmat memuru yapıldı. ABD ordusu, bölükteki mühimmatçılara teknik destek eğitimi teklifinde bulununca, Mengistu, ABD Marylande altı aylık eğitim almaya gitti.

Amerikada okurken ırk ayrımcılığına maruz kaldı. Bu durum onun ileride Amerikan karşıtı bir tavır takınmasına yol açtı. Bu eşitsizliği, Etiyopyadaki sınıf farkıyla bir tuttu.

1974te Etiyopya Devrimi oldu ve İmparator Haile Selassie iktidarı düşürüldü. Yerine, Atnafu Abate tarafından yönetilen askerlerin ve düşük rütbeli subayların oluşturduğu Derg adlı bir komite geçti. Mengistu da bu Derge üyeydi. Mengistu ve komutanı Atnafu Abate, Mart 1075 ila Şubat 1977 arasında Dergin başkan vekilliklerini üstlendi. Mengistu, Marksist-Leninist bir politika takip etmeye başladı.

İmparator Haile Selassie 1975te öldü. Dava sürecinde, Mengistunun liderliğindeki Derg komitesi, 23 Kasım 1974te devrik yönetimde görev almış altmış bir memuru idam etti. Dergin diğer lideri Atnafu Abate, bu idamların Mengistunun emriyle yapıldığını iddia etti ve Abate ile Mengistu bu konuda çatıştı. Mengistu, devrim karşıtı hareket ettiği ve Etiyopyanın çıkarlarını sosyalizmin çıkarlarına tercih ettiği gerekçesiyle Abateyi 13 Kasım 1977de idam etti. Bu dönemde Etiyopya, Sovyetler Birliğinden, Varşova Paktına üye bazı devletlerden ve Kûbadan yardım aldı.

Etiyopyalı Halkların Devrimci Partisinin (EPRP) başını çektiği gruplar, Dergin varlığına yönelik bir direniş sergilemeye başladı. Mengistu bu direnişe katılanlara Kırmızı Terör adını verdi. EPRP ve öğrencilerin oluşturduğu devrimci yapılanmalar zor kullanılarak engellendi. Ardından, Beyaz Terör adını verdiği ve EPRPye karşı bir sosyalist öğrenci hareketi olan Tüm Etiyopyalıların Sosyalist Hareketini (MEISON) engellemeye çalıştı. Çünkü Mengistuya göre örgütlenme hakkından ortaya çıkan bu ilerici hareketler, Etiyopyadaki devrim karşıtı hareketlerin de ortaya çıkmasına katkı sağlamaktaydı.

Derg tarafından 1975te kurulan ve reformları uygulamakla sorumlu tutulan Kebeles (Mahalleler) adlı birime bağlı askerî gücün sistematik saldırıları neticesinde, iki yıl içerisinde binlerce genç insan sokaklarda öldürüldü. Aileler, öldürülen evlatlarının cesedini almak için Kebelese vergi ödemek zorunda bırakıldı. Mayıs 1977 raporuna göre bu saldırılarda bin civarı çocuk da öldürüldü.

Temmuz 1977 ila Mart 1978 arasında Demokrat Somali Cumhuriyeti, Etiyopyayı işgal etti. Sovyetler Birliği ve Kûba ise Etiyopyayı korumak üzere ülkeye ordu takviyesinde bulundu. Ogaden Savaşı yapıldı ve Etiyopya galip oldu, Somali ordusu geri çekilmek zorunda kaldı.

Mengistu, saldırgan bir politika üzerinden, Etiyopyanın feodal kapitalist ekonomisini terk etti ve Doğu Bloğu tarzı bir modele geçti. Tüm kır arazileri millîleştirildi. Etiyopya Kilisesinin ve imparatorluk ailesinin yetkileri sonlandırıldı, soyluların elinde bulunan gayrimenkullerin büyük bir kısmı müsadere edildi. Özel şirketler kamusallaştırıldı. Bankalar ve sigorta şirketleri Hükûmete bağlandı. Tarım ürünleri özel şirketler aracılığıyla değil, Hükûmetçe alınıp satılmaya başlandı. Fakat ülkede, Eylül 1974te başlayıp Haziran 1991e kadar sürecek olan ve devrimci Hükûmet ile devrim karşıtı direnişçiler arasında meydana gelen Etiyopya İç Savaşı, ekonomik kalkınmayı engelledi. 1984te ülke sathında büyük bir kıtlık yaşandı.

1984te, Mengistunun emriyle, Etiyopyanın İşçi Partisi kuruldu. 1987de ise Sovyet tarzı bir Anayasa kabul edildi. Ülkenin adı da Etiyopya Demokratik Halk Cumhuriyeti olarak değiştirildi. Mengistu devlet başkanı oldu. 1977 ila 1984 arasınra Sovyetler Birliğini, Kûbayı, Libyayı, Güney Yemeni ve Mozambiki ziyaret etti.

Fakat ülkenin askerî gücü zayıflamaya başladı. 1989da Afabet Savaşı yaşandı ve Eritre Halklarının Özgürlük Cephesi, Mengistunun ordusunu yendi. 16 Mayıs 1989da, Mengistu ülke dışındayken, askerî kuvvetler Hükûmete bir darbe yaptı ve Savunma Bakanı öldürüldü. Mengistu ülkeye dönünce darbeyi bastırdı.

Sovyetler, Mengistu rejimine desteği 1990da kesti. 1991de, Etiyopla Halklarının Devrimci Demokratik Cephesi (EPRDF) kuvvetleri, başkent Addis Ababaya ilerledi ve hem şehri hem de Hükûmeti ele geçirdi. Mengistu, Zimbabweye kaçtı.

Mengistu, Etiyopya Hükûmeti tarafından iki bin civarında insanı öldürmek suçundan gıyabında yargılandı. Dava 1994te başladı ve 2006da sonlandı. 2008de gıyabında idama mahkûm edildi, fakat cezası ömür boyu hapse çevrildi.

Mengistu hâlen Zimbabwede sürgün olarak yaşamaktadır.