Müntasır Billah
On birinci Abbasi halifesi Müntasır Billah, 23 Mart 838 tarihinde Samarra’da doğdu. Komutan İnak El Türkî’nin 849 yılında öldürülmesinden birkaç yıl sonra babası tarafından Mısır valiliğine atanmasının dışında devlette görev üstlenmeyen Müntasır’ın iktidar mücadelesinde en büyük dostları Türk komutanlar oldu. Halife Mütevekkil, halifeliğinin son zamanlarında Feth b. Hakan ve Ubeydullah b. Yahya’nın etkisiyle görüş ayrılığı taşıdığı oğlu Müntasır yerine ortanca oğlu Mu’tez’i birinci veliaht tayin etmek istemişti. Aynı dönemde Mütevekkil, Türk komutanların devletteki nüfuzlarına darbe indirmek istiyordu. Bu nedenle Müntasır ile Boğa es-Sagir, Vasif b. Süvar Tegin et-Türkî ve Otamış gibi Türk komutanların çıkarları bir noktada buluştu. Müntasır, 11 Aralık 861 tarihinde önce babasını ve babasının başmüşaviri Feth b. Hakan’ı ortadan kaldırdı. Vezir Ahmet b. Hasib, ertesi gün komutanlar, kâtipler ve devletin ileri gelenleriyle bir toplantı yaparak halifenin Feth b. Hakan tarafından öldürüldüğünü, Müntasır’ın da onu öldürttüğünü söyledi ve Müntasır’a biat edilmesini istedi. Başta Ubeydullah b. Yahya b. Hakan olmak üzere herkes biat etti. Böylece Müntasır, 12 Aralık 861 tarihinde Abbasi Devleti’nin halifesi oldu.
Türk Komutanlar Yine Tehdit Olarak Görüldü
Müntasır Billah halife olduktan sonra, Vezir Ahmet b. Hasib onu Türk komutanlara karşı kışkırttı. Vasif b. Süvar Tegin et-Türkî’nin Caferiye’den uzaklaştırılmasını isteyen vezirin uyarısını dikkate alan halife, Vasif b. Süvar’ı Bizans’a karşı sefere gönderdi. Vasif’i, Çukurova bölgesinde dört yıl süreyle tutan halife, böylece veziri ile komutanlar arasındaki muhtemel bir çatışmayı önlemiş oldu. Bu arada, Mütevekkil’in ortanca oğlu Mu’tez’in ileride halifelik koltuğuna oturacak olması hem Türk komutanlar hem de Vezir Ahmet b. Hasib için bir endişe kaynağı idi. Bu yüzden Müntasır’ı, kardeşlerine karşı kışkırttılar. Bunun üzerine Müntasır, yaptığı baskılarla kardeşlerini veliahtlıktan feragat ettirdi. Bunda Türk komutanların tehdidinin de etkisi oldu. Caferiye Sarayı’nda dönen bu entrikalar yüzünden Ebü’l Amûd El Şârî adlı bir asinin liderliğinde Yemen ve Musul’da isyan çıktı. Rebiaoğulları kabilesi ve Kürtler de bu isyanı desteklediler. Halife, Sîmâ et-Türkî komutasında sevk ettiği birliklerle isyanları bastırdı. Müntasır Billah, halifelik makamında uzun yıllar oturma imkânı bulamadı. 29 Mayıs 862 tarihinde hastalanan Müntasır,7 Haziran’da Samarra’da vefat etti. Halifelik görevinde altı ay kalan Müntasır’ın cenaze namazını Ahmet b. Muhammed b. Mutasım Billah kıldırdı. Kabri belli olan ilk halife olduğu iddia edilen Müntasır Billah babası Mütevekkil’in tersine Ehl-i Beyt’e hoşgörülü davrandı. Fedek arazisini ve onlara ait malları iade etti.
Kaynak: Abbasiler ve Abbasi Halifeleri, Hasan Yılmaz, Elips Kitap, Ocak 2017, Ankara.
İLGİLİ ÖYKÜLER
