Bedia Muvahhit
16 Ocak 1897 tarihinde, İstanbul’da doğdu. Asıl adı Emine Bedia Şekip’tir.
Çocukluğu Büyükada’da geçti. Küçük yaşta Fransızca ve Rumca öğrendi. Adadaki komşularından ve aile dostlarından Yahya Kemal, Tahsin Nahit, Yakup Kadri gibi edebiyatçıların etkisi ile Türkçesi gelişti.
Özel ders alarak Fransızca ve Rumca öğrendi. Notre Dame de Sion Lisesinden mezun oldu. Türk kadınlarının memuriyet gibi işlerde çalıştırılmadığı dönemde, henüz 14 yaşında bir öğrenci iken Osmanlı İmparatorluğu döneminde bir kamu kuruluşunda çalışma hakkını elde eden ilk kadın grubu içinde yer alarak geçici bir süre santral memuresi olarak çalıştı. Türk kadınlarının çalışma hayatına girmesine öncülük etti.
1914 yılında henüz kurulan Darülbedayi’ye girdi. Sinemaya ise 1917 yapımı “Casus” filmiyle başladı.
1921 yılında Erenköy Kız Lisesinde Fransızca öğretmeni olarak görev aldı.
Asıl rolünü Halide Edip Adıvar’ın, 1923 yılında “Ateşten Gömlek” romanından sinemaya uyarlanan filmde aldı. Ayşe rolünü canlandıran Bedia Muvahhit, aynı filmde Kezban rolünü canlandıran Neyyire Neyir ile birlikte Türk sinemasının ilk Müslüman kadın oyuncularından biri oldu. O vakte kadar Türk sinemasındaki kadın rollerini Ermeni ve Rus kadın oyuncular canlandırmaktaydı.
1923 yılında İzmir’de sahnelenen bir tiyatro oyununda Mustafa Kemal, temsil heyetinde Türk kadın oyunculara yer verilmesi arzusunu dile getirince onun bu arzusunu yerine getirmek üzere ilk defa sahneye çıktı. Kordon Palas Sineması’nda 31 Temmuz 1923’te oynanan bu temsili izleyen Mustafa Kemal, kendisini sahne yaşamına devam etmesi için teşvik etti.
1975 yılında Şehir Tiyatroları’ndan emekli oldu. 1980 yılında Dünya Tiyatro Günü Ulusal Bildirisi’ni hazırladı. 1981’de Atatürk Sanat Armağanı’na layık görüldü. 1987 yılında kendisine Devlet Sanatçısı ünvanı verildi.
1988 yılında İstanbul Sinema Günleri Festivali’nde kendisine Altın Lale Ödülü verildi.
Hayat hikâyesi 1993 yılında Gökhan Akçura tarafından kitaplaştırıldı.
20 Ocak 1994 tarihinde vefat etti.
Adı, Beyoğlu’ndaki Küçük Sahne Binası’nda yer alan bir sahneye verildi.
1995 yılından itibaren Türk Kadınlar Birliği tarafından adına Bedia Muvahhit Tiyatro Ödülü verilmeye başlandı.
50’ye yakın filmde rol aldı. Bazıları şunlardır:
Ateşten Gömlek (1923)
Karım Beni Aldatırsa (1933)
Beklenen Şarkı (1953)
Çapkınlar (1961)
Genç Kızlar (1963)
Halk Çocuğu (1964)
Bozuk Düzen (1965)
Çalıkuşu (1966)
Lekeli Melek (1969)
Tatlı Sevgilim (1969)
Bedia Muvahhit: “1923’de ben Muvahhit’le yeni evlenmiştim. Halide Edip Hanım’ın ‘Ateşten Gömlek romanını filme almak istemişler. Halide Edip Hanım da ‘Bu rolü ancak bir Türk kadını oynayabilir.’ demiş. Muhsin Ertuğrul benim de Muvahhit’in de iyi arkadaşımızdı. Geldi. Muvahhit’e ‘Karın oynar mı?’ dedi. Ben çok sevindim, filmde oynamak o zaman hiç beklemediğim bir şeydi. Birdenbire ‘Peki…’ dedim, filmi çevirdik.”
…
“ ‘Ateşten Gömlek’ filmini bitirdikten sonra 1923 yılında Darülbedayi’nin İzmir turnesine o zamanki kocam Ahmet Muvahhit ile birlikte katılmıştım. Ama henüz tiyatro oyuncusu değildim. O günlerde Atatürk de İzmir’deymiş. Atatürk, kocama beni sahnede görmek istediğini söylemiş. Pierre Veber ve Maurice Hennequin’in ‘Vingt Jours a l’Ombre’ adlı eserinden İbnürrefik Ahmet Nuri Sekizinci tarafından adapte edilmiş ‘Ceza Kanunu’ adlı oyunda bana hemen Saride rolünü verdiler. Bir günde hem ezber hem de sahne provası yaptırdılar. 31 Temmuz 1923 Salı akşamı, o zamanlardaki adıyla Pallas Sineması’nda (daha sonra Tayyare oldu) sahneye çıktım. Oyundan sonra Atatürk beni tebrik etti ve tiyatro sanatçılığımı devam ettirmemi söyledi. Böylece tiyatro yaşamım başlamış oldu. Şehir Tiyatroları’nda 200’ün üzerinde oyunda rol aldım.”
İLGİLİ ÖYKÜLER
