Cengiz Aytmatov
Cengiz Aytmatov, 12 Aralık 1928’de Kırgızistan’ın kuzeyindeki Talas Eyaleti’nin Şeker Köyü’nde dünyaya geldi. Aytmatov, eğitim için köyünü terk ederek Kazakistan’a gitti, Cambul Veterinerlik Teknik Okulu’nu bitirdi. Bişkek’teki Tarım Enstitüsü’nde okudu. Ardından Maksim Gorki Edebiyat Enstitüsü’ne gitti ve 1956 ile 1958 yılları arasında Moskova’da eğitimine devam etti. Edebiyat hayatına Moskova’da atılan Aytmatov, bu yıllarda Pravda gazetesinde çalıştı. Ardından, yazdığı eserleriyle üne kavuştu. İlk eseri Cemile’yi 1958’de çıkaran Aytmatov, 1963 yılında, "İlk Öğretmen, Deve Gözü, Cemile ve Selvi Boylum Al Yazmalım” adlı hikâyelerinden oluşan "Steplerden ve Dağlardan Hikâyeler" adlı kitabıyla Lenin Edebiyat Ödülü’nü kazandı. 1968’de "Büyük Sovyet Edebiyat Ödülü’nü aldı ve Kırgızistan’ın millî yazarı seçildi. Aytmatov, Orta Asya Türk soylu halkların efsanelerinde, destanlarında, masallarında ve türkülerinde dile getirilmiş birikimleri, etkileyici bir dille bugünün okuyucularına ulaştırmış, milletinin evlatlarına bu zenginliği yeniden hatırlatmış; eserleriyle hem Türk soylu halkların kültürel miraslarının zenginliğine katkıda bulunmuş hem de eserlerinin çevrildiği dillerin okuyucularının bu mirasa tanıklık etmelerini sağlamıştır. Eserlerini, Kırgızca ve Rusça olarak kaleme alan Aytmatov, kahramanlıklarının yanında halkının içine düştüğü zor durumları çelişkileri, yaşadığı acıları da anlatmış; problemlerin çözümlerine dair ipuçlarını vermiştir. Eserlerinde kendi ifadesi ile ’tipik insan’ı ortaya koymaya çalışmış; geçmişi bilmek ve tarihi mirasa sahip olmakla her türlü meselenin üstesinden gelinebileceğini göstermiştir. Dünya edebiyat literatüründe sıkça kullanılan ’’Mankurt’’ veya ’’Mankurtizm’’ kavramının isim babası da Cengiz Aytmatov’dur... Aytmatov, insanın kendi özüne yabancılaşması neticesinde şahsiyetini ve kültürel hafızasını kaybetmesini, zihni yönden köleleşmesini, eserlerinde ’’Mankurtizm’’ kavramıyla çarpıcı bir şekilde izah eder. ’’Beyaz Gemi’’, ’’Gün Olur Asra Bedel’’, ’’Cengiz Han’a Küsen Bulut’’, ’’Dişi Kurdun Rüyaları’’ gibi romanlarında Aytmatov, ’’Mankurtizme’’ sıkça yer verdi. Eserleri Türkçenin yanı sıra 157 dile tercüme edilerek milyonlarca baskıya ulaşan Aytmatov, 1958’de Kırgız Yazarlar Birliği Prezidyumu üyeliğine, 1962’de de Kırgız Sinematografi İşçileri Birliği birinci sekreterliğine getirildi. 1966’da SSCB Yüksek Sovyet’i üyeliğine seçildikten sonra, 1967’de SSCB Yazarlar Birliği Yürütme Kurulu üyesi olan ünlü yazar, 1968’de Sovyet Devlet Edebiyat Ödülü’nü aldı. Son yıllarda politikaya da atılan Aytmatov, Kırgızistan Meclisi’nde Talas Bölgesi Milletvekilliğinin yanı sıra Kırgızistan’ın Benelux Devletleri büyükelçiliğini de yaptı. Uluslararası Cengiz Aytmatov Vakfı Onur Başkanlığı’nın yanı sıra Aytmatov, uluslararası diyalog çalışmalarıyla da tanınmaktadır. 2003’te doğumunun 75. yıl dönümü devlet töreniyle kutlanan Aytmatov, o yıl, dönemin Cumhurbaşkanı Askar Akayev tarafından "Altın Madalya" ile ödüllendirilmiştir. 20. yüzyılın en büyük romancılarından biri olarak ifade edilen Kırgız yazara 2006’da Elazığ’da “ Türk Dünyası Hizmet Ödülü” ile Fırat Üniversitesi tarafından ’’Fahri Doktora’’ unvanı verilmiş, Türk Edebiyatı Vakfı’nca da “Türk Dünyası’nın Yaşayan En Büyük Yazarı” beratı sunulmuştu. Cengiz Aytmatov, “Gün Olur Asra Bedel” romanının film çekimleri için gittiği Tataristan Cumhuriyeti’nin başkenti Kazan’da 16 Mayıs’ta rahatsızlanmış, böbrek yetmezliği teşhisiyle tedavi için Almanya’ya getirilmişti. Bütün müdahalelere rağmen kurtarılamayan yazarımız Aytmatov, 10 Haziran 2008 tarihinde Almanya’da vefat etti.Eserleri, Kitapları: Ebedi Gelin, Kassandra Damgası, Cengiz Han’a Küsen Bulut, Beyaz Gemi, Toprak Ana, Gün Olur Asra Bedel, Cemile, Sultan Murat, Elveda Gülsarı, Dişi Kurdun Rüyaları, Deniz Kıyısında Koşan Ala Köpek, İlk Turnalar, Selvi Boylum Al Yazmalım, İlk Öğretmen, Yüz Yüze , Deve Gözü, Kızıl Elma.
İLGİLİ ÖYKÜLER
