Ebülgazi Bahadır Han
(1603-1663): Harezm hükümdarı, tarih yazarı. Ürgenç’te doğdu. Cengiz soyundan Muhammed Han’ın oğludur. Kât vilayeti valisi, 1643’te Hive Hanı oldu. 1663’te hanlığı oğlu Enûşe Muhammed Bahadır Han’a bıraktı, kısa süre sonra öldü.Ebülgazi Bahadır Han, iyi bir eğitim gördü. İran’da Farsça kaynaklardan Türk tarihini öğrendi. Arapça ve Farsçayı rubaî ve gazel yazacak kadar iyi biliyordu. Türk tarihi için önemli iki eser yazmıştır. Şecere-i Terakime Türkmenler hakkında tarihî bilgi verir. Asıl kaynağı Reşidüddin’in tarihidir. Çağatayca kaleme almıştır. Eserde Dede Korkut Hikâyeleri’nin tesiri hissedilir. İkinci eser Secere-i Türk, 1663’e kadar kendi soyunun tarihidir. İçinde Türk ve Moğol tarihine ait önemli bilgiler de bulunur. Ebulgazi Bahadır Han’ın ölümüyle yarım kalan bu eseri oğlu Enûşe tamamlamıştır. Ebulgazi Bahadır Han herkesin anlayabilmesi için eserlerini sade yazdığını bizzat belirtir.
Şecere-i Terakime 1937’de TDK tarafından Türkiye’de yayınlanmıştır. Şecere-i Türk 1864’te Ahmed Vefik Paşa tarafından Osmanlıcaya aktarılarak Tasvir-i Efkâr’da tefrika edilmiş, sonra basılmıştır. 1925’te Rıza Nur Türkiye Türkçesine aktarmıştı. En son Muharrem Ergin her iki kitabı bir arada Türklerin Soy Kütüğü adıyla yayınladı. (1974, 1001 Temel Eser).
Zühal Kargı Ölmez’in çalışması: Şeçere-i Terakime, Gramer-Sözlük (1996).
İLGİLİ ÖYKÜLER
