Gazneli Sultan Mahmut
2 Kasım 971 tarihinde doğdu.
Gazneli Mahmut genç yaştan itibaren devlet idaresinde görev aldı. Babası sağ iken Horasan valiliği görevini yürüttü.
Babası öldüğü zaman yerine küçük kardeşi İsmail geçmişti. Gazneli Mahmut küçük kardeşini ortadan kaldırarak hükümdar oldu.
998 tarihinde Gazne tahtına oturan Mahmut Buhara Horasan Herat Belh Bust ve Kabil’i Samanîlerden aldı. Daha sonra bugünkü Afganistan ve Belucistan ile Harezm’e kadar tüm Maveraünnehr’i ele geçirdi. Ardından Rey İsfahan Save Kazvin Zencan ve Ebher’i alarak İran topraklarının büyük bölümüne hakim oldu.
Eylül 1000’de ilk Hindistan seferine çıkan Sultan Mahmut 1027’ye kadar Hindistan’a on yedi büyük sefer yaptı. Bu seferler sırasında Hindistan’da birçok cami yaptıran ve İslâm Dinini öğretmek üzere alimler yerleştiren Gazneli Sultan Mahmut İslam Dininin Hindistan’da yayılıp kabul görmesini sağladı.
Cihangirliği yanında alim bir kişiliği de olan Sultan Mahmut sarayında alim ve şairlere çeşitli konularda sohbet ve tartışmalar yaptırırdı. Gazneli Sultan Mahmut’un sarayı bir bilim akademisi haline geldi. Kendisi bilime ve sanata karşı büyük bir sevgi besliyordu. Zamanında Fars kültürü yüksek bir düzeye ulaştı. Bîrûnî ve Firdevsî gibi birçok meşhur İran bilgini Sultan Mahmut’un sarayında himaye gördüler.
Gazneli Sultan Mahmut’un sarayında Türk dili konuşuluyordu. O Türk dilin yayılmasını ve gelişmesini sağlamış olsaydı Türk kültür tarihi ölmez eserler kazanacaktı. Ancak o çevrenin ve dönemin etkisiyle Fars kültürüne önem vererek Farsça’nın çok kudretli eserler kazanmasına hizmet etti.
Türk İslam dünyasının yetiştirdiği en büyük hükümdarlardan biri olan Gazneli Sultan Mahmut İslam dünyasında yayılma istidadı gösteren sapık Batınî-Rafızî akımlarına karşı da mücadele etti. İmar faaliyetlerine büyük önem veren Sultan Mahmut Gazne’nin yanı sıra Belh ve Nişabur gibi önemli şehirleri de mamur hale getirdi.
33 yıl hükümdarlık yapan Sultan Mahmut 1030’da Gazne’de vefat ederek burada defnedildi.
