III. Makarios

III. Makarios

Michael Christodoulou Mouskos, 13 Ağustos 1913te, Kıbrıs Cumhuriyetinin Baf kazasında doğdu. On üç yaşında Cikko Manastırına papaz adayı olarak kaydoldu. Yirmi yaşında Lefkoşeye, Pancyprian Cimnazyumuna gönderildi ve ortaöğrenimini burada, 1936da bitirdi. Atina Üniversitesinde teoloji ve hukuk okudu, 1942de mezun oldu. Dünya Kiliseler Birliğinden aldığı bursla Boston Üniversitesine gitti. 1948de, istememesine rağmen Kition Piskoposu seçildi. Bu dönemde ruhani olan Makarios adını aldı ve Kıbrısa döndü.

18 Eylül 1950de, otuz yedi yaşındayken, Kıbrıs Başpiskoposu seçildi. Görevi hem Kıbrıs Ortodoks Kilisesinin hem de Kıbrıs Rumlarının ulusal lideri olmaktı. Bu görevler Makariosu Kıbrıs politikalarının merkezine oturttu.

Markarios, 1950ler boyunca bu görevleri yerine getirdi. Kıbrıs Rumları arasında popüler bir isim oldu. Enosis adı verilen Kıbrısın Yunanistana katılması fikrini savundu. Kıbrıs o zamanlar Birleşik Krallıka bağlıydı ve İngiltere, enosise karşıydı. 1955te, Kıbrıslıların Millî Mücadele Örgütü (EOKA) kuruldu. EOKA, ekosisi amaçlayan ve Birleşik Krallıka karşı kurulmuş bir organizasyondu.

20 Ağustos 1955te, Yunanistan, Birleşmiş Milletlere, Kıbrıs yönetiminin bağımsız olmasını talep eden bir dilekçe sundu. İngiliz Vali Sir John Harding, Ekim 1955te, adanın geleceğini tartışmaya açtı. Makarios bu görüşmeyi bozunca Kıbrıstan sürüldü. 9 Mart 1956da Make Adalarına kaçtı. Oradan Yemenin Aden şehrine, oradan da Kenyanın Mombasa şehrine gitti. 1957de sürgün cezası kalktı ama Kıbrısa dönüş yasağı kalkmadı. O da Atinaya gitti. Enosis çalışmalarına devam etti. Birleşmiş Milletler Genel Kuruluna katıldı. Kurulda Kıbrıs konusu tartışmaya açıldı ve Makarios, Kıbrısın Yunanistanla birleşmesini savundu.

Makarios da 1 Mart 1959da Lefkoşaya döndü. 13 Aralık 1959da cumhurbaşlanlığı seçimleri yapıldı ve Makarios oyların %68ini alarak cumhurbaşkanı, yardımcısı da Fazıl Küçük oldu.

1950lerde Kıbrıs Türkleri, taksim adlı ayrılma düşüncesini başlattı. Taksim düşüncesi ile Kıbrıslı Rumların enosis düşünceleri çatıştı. Britanya, bu sorunu 16 Ağustos 1960ta çözdü ve Kıbrıs bağımsızlığını kazandı. Mart 1961de Kıbrıs, İngiliz Milletler Topluluğuna katıldı.

Aralık 1963’te adadaki Türklere saldırılmaya başlanması, iki toplum arasında çatışma yaşanması ve Yunanistanla Türkiye’nin sürekli müdahalede bulunması, Makarios yönetimini zora soktu. Makarios önceleri salt Rum çıkarlarını savunsa da, daha sonra iki toplumu bütünleştirmeyi amaçladığını söyledi.

Toplumlar arası anlaşmazlıklar sürerken, 1968de genel seçimler tekrarlandı ve Makarios bu kez %96 oy aldı. 1967de Yunanistana askerî bir darbenin yapılması, Makariosun enosis politikasını olumsuz yönde etkiledi. 1972 ve 1973’te Kıbrıs’taki piskoposlar tarafından istifaya çağrıldı. Ama 1973te tek aday olarak girdiği seçimlerde üçüncü kez cumhurbaşkanı seçildi.

Temmuz 1974’te, Kıbrıs Rum Millî Muhafız Birliği’ne bağlı birlikler, enosisi gerçekleştirmek için Yunanistan’daki cunta yönetiminin planladığı bir darbe düzenledi. Makarios önce Malta’ya, ardından Londra’ya kaçtı. Darbeden birkaç gün sonra, Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda yaptığı konuşmada, Kıbrıs’taki darbeyi Yunan cuntasının yaptığını, garantör ülkeler olan Türkiye ve İngiltere’nin adaya müdahale etmesi gerektiğini söyledi. Türkiye Kıbrıs’a askerî bir müdahalede bulunarak adanın kuzeyinde ayrı bir Türk devletinin kurulmasını sağladı. Yunanistan’daki askerî cuntanın düşmesinden sonra Aralık 1974’te Kıbrıs’a döndü. Adanın bölünmemesine yönelik çabalarından bir sonuç alamadan 3 Ağustos 1977de öldü.