İsmail Hikmet Ertaylan
(1889 - 18 Aralık 1967): Yazar, edebiyat tarihçisi. İstanbul’da doğdu. Galatasaray Lisesini (1908) ve Mülkiye Mektebini (1911) bitirdi. Galatasaray Lisesinde ve Robert Kolej’de edebiyat öğretmenliği, Kadıköy Lisesi müdür muavinliği (1915) yaptı. Bir süre Hariciye Nezaretinde çalıştı. 1923’te Maarif Vekâletince Azerbaycan’a gönderildi; Bakü Üniversitesinde ders verdi 1927’de Türkiye’ye dönüşünde Ankara Kız Lisesi müdürlüğü, Gazi Muallim Mektebi ve Terbiye Enstitüsü öğretmenliği yaptı. 1933’te bir yıllığına Kıbrıs’a gönderildi; Lefkoşe Lisesi Müdürlüğünü üstlendi. 1939’da Afganistan’a gönderildi. Bu ülkenin maarif programını hazırladı; Kabil’de gece üniversitesi açtı. 1942’de Türkiye’ye döndü. 1943’te İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde ordinaryus profesörlüğüne tayin edildi. 1960’ta emekliye ayrıldı. İstanbul’da öldü. Rumelihisarı Mezarlığında gömülüdür.Önce şiir, hikâye, roman yazdı. Bir sayı hocası Tevfik Fikret’i anlattığı Düşünce dergisini çıkardı (1918 ve 1922). Eski Türk edebiyatı alanında çalışmalara ağırlık vererek Anadolu sahasında yazılmış bir çok eserin tıpkıbasımını gerçekleştirdi.
Şirleri: Kır Çiçekleri (1915). Hikâyeleri: Binamazın 33 Gecesi (Suat Fahir imzasıyla, 1921), Ateş Olur da Yakmaz mı? (1924). Romanı: Vuslat-ı Memnua (Uzun hikâye, 1908), Oyunları: Hesap İmtihanı (Manzum mektep piyesi, 1917), Falcı (Manzum, Haftalık Gazete’de tefrika, 1918-1919). Araştırmaları: Kıraat Dersleri (İlkokullar için ders kitabı, 1919), Türk Edebiyatı Tarihi (4 cilt., Bakû, 1925-1926), Yunan Edebiyatı Tarihi (1928), Azerbaycan Edebiyatı Tarihi (2 cilt, 1928), Abdülhak Hâmid, Ahmed Midhat Efendi, Ahmed Vefik Paşa, Nâbizâde Nâzım, Nâmık Kemâl, Recâizade Ekrem, Şinasi, Tevfik Fikret, Ziya Paşa (Ziya Paşa; Hayatı ve Eserleri ismiyle ayrı bir eser olarak da yayınlandı, 1932), Ahmed Hikmet, İsmail Safa, Koca Ragıb Paşa ve Fıtnat (1933), Kıbrıs Türk Alfabesi (1934), Latin Edebiyatı Tarihi (1937), Çağatay Edebiyatı (1937), Sultan Cem, Hayatı ve Eserleri (1951), Ahmed-i Dâî,Hayatı ve Eserleri (1952) Fatih ve Fütûhâtı I: Bizans ve Karadeniz (1953), Âdilşâhîler; Hindistan’da Bir İslâm Devleti (1953), Gaazi Bora Giray, Hayatı ve Eserleri (1958), Tevfik Fikret Hayatı ve Eserleri (1963), Dante ve Eserleri (1964), Goethe Hayatı ve Eserleri (1964), Fatih’in Akdeniz ve Adalar Denizi Fütühâtı (1965), Bayron, Hayatı ve Eserleri (1965), Şiller, Hayatı ve Eserleri (1965), Vagner, Hayatı ve Eserleri (1965), Listz Hayatı ve Eserleri (1966), Fatih Devrinde Tezhib Sanatı (1966), Fatih ve Fütuhatı II: Adalar Denizi ve Akdeniz Fütuhatı (1966), Bâbür Şah, Hayatı ve Eserleri (1966), Tevfik Fikret Mirsad’da (1966), Tevfik Fikret Mâlumât’da (1967). Metin yayını: Varaka ve Gülşah (Yusuf Meddah, 1945), Risâle-i Sultan Hüseyin Baykara (1945), Târih-i Edirne, Hikâyet-i Beşir Çelebi (1946), Beşir Çelebi-Târih-i Âl-i Osman (Tıpkı basım, 1946), Divan-ı Sultan Hüseyin Mirza Baykara-Hüseynî (1946), Gencname-i Refi’î (1946), Mesnevî-i Penâhî (1946), Külliyat-ı Divan-ı Kabûlî (1948), Külliyat-ı Divan-ı Mevlâna Hâmidî ((1949), Maarifname-i Sinan Paşa (1949), Falnâme (Tıpkı basım, 1951), Behcetü’l-Hakaayık Mevizeti’l-Hadâyık (1969), Hatiboğlu- Bahrü’l-Hakaayık (1960), İlâhî Divanı (1960), Yusuf ile Züleyha (1960), Divân-ı Lütfî-i Çağatayî (1960), Tabiatnâme (1960), Tercüme-i Kaside-i Bürde (Abdürrahim Karahisarî’nin manzum eseri, 1960), Maarifetnâme (Yusuf Sinan Paşa, 1961), Divân-ı Kabûlî (1964), Divân-Hamîdî (1964), Divan-ı Türkî-i Divanı (Murtazakulu Han Zafer, 1965)
İLGİLİ ÖYKÜLER
