Muharrem Gürses
22 Ağustos 1913 tarihinde Amasya’da doğdu. Küçük yaşta anne ve babasını kaybetmesi sebebiyle büyükbabasının yanında büyüdü. 1922’den 1938’e kadar devam eden Atatürk Devrimleri’ne denk gelen çocukluk döneminde hem Osmanlıca hem de 1928 yılında yapılan Harf Devrimi ile Latin harfleriyle eğitim gördü. Ayrıca büyükbabasından Arapça öğrendi ve din eğitimi aldı. Ardından İstanbul Erkek Öğretmen Okulunda eğitim gördü. Mezuniyetinin ardından Samsun’da öğretmenlik mesleğine başladı. Bu dönemden itibaren pek çok tiyatro eserini okuyup inceleme fırsatı buldu ve piyesler yazmaya başladı.
Sonraki yıllarda tiyatroya olan tutkusundan dolayı öğretmenlikten istifa etti ve İstanbul Radyosunda anons spikerliğine başladı. 1931 yılında Hazım Körmükçü’nün desteği ile Darülbedayi’ye amatör oyuncu olarak kabul edildi. Oyun yazarı Musahipzade Celal Bey’den metin yazarlığı konusunda eğitim aldı. İlk sahne deneyimini Musahipzade Celal Bey’in “Kafes Arkasında” adlı oyunundaki “Ermeni Sülükçü” rolüyle yaşadı. Kendi yazdığı “Dilenen Sarhoş” adlı tek perdelik piyes Hüseyin Kemal, İsmail Galip Arcan, Talat Artemel, Mahmut Moralı, Hazım Körmükçü ve Dr. Emin Beliğ gibi oyuncular huzurunda sahnelendi. Bu oyundaki başarısı Nazım Hikmet’in yazdığı “Bir Ölü Evi” oyununda Iskatçı rolünü almasını sağladı. Sonraki yıllarda Millet Tiyatrosunda çalışmaya başladı ve oyunculuğa ara vererek tiyatronun afiş ressamlığını yaptı. Ardından Şafak Tiyatrosunda çalışmaya başladı ve burada Namık Kemal’in yazdığı “Zavallı Çocuk” oyununda ilk başrolünü oynadı. II. Dünya Savaşı yıllarında “Gezginci Tiyatro” adıyla tiyatro turneleri düzenledi. İsmail Dümbüllü’nün Dümbüllü Tiyatrosu ile Trakya turnesine çıktı.
Trakya turnesinin sonunda öğretmenliğe yeniden dönerek bir süre Kırklareli’de resim öğretmenliği yaptı. İstanbul’a dönünce Ses Tiyatrosunda başaktör olarak sahneye çıkmaya başladı. 1943 yılında Sezer Sezin ve Hulusi Kentmen’le birlikte Gürses Tiyatrosunu kurdu. Tiyatrosu ile birçok Anadolu turnesi düzenledi.
1940’lı yıllarda Ankara Radyosu Temsil Kolu’nda, üç telif eserini, “Bir Piyes Başlıyor”, “Köroğlu”, “Salahaddin-i Eyyubi” ile “Aslan Yürekli Riçırt” piyeslerini temsil etti. Aynı dönemde gazetelere tefrika romanlar yazmaya başladı. “Dağa Çıkan Kız”, “Kara Efe”, “Düşen Kızlar”, “Öldürdüğüm Sevgili”, “Uçurumdaki Kız”, “Aşka Elveda” ve “Köroğlu” eserlerini birçok gazetede tefrika roman halinde yayınladı. Ayrıca “Köroğlu” romanı kitap olarak yayınlandı. 1945’te Köroğlu piyesi, Refik Kemal Arduman tarafından sinemaya uyarlandı. Filmde, Arduman’a yönetmen yardımcılığı da yaptı. Böylece “Köroğlu” filmi ile sinemaya giriş yapmış oldu. Yine aynı yıl yeni kurulan İzmir Şehir Tiyatrosunun kadrosunda yer aldı. 1947 yılında Turgut Demirağ’ın “Bir Dağ Masalı” filminde ilk sinema oyunculuğu deneyimini yaşadı. 1952 yılında kendi yazdığı tefrika roman olan Kara Efe’yi “Kara Efe / Zeynebin Gözyaşları” adıyla sinemaya uyarlayarak ilk filmini yönetti. İlerleyen yıllarda güldürü ve melodram gibi çeşitli türlerde filmler yönetmeye devam etti. 1950 yılında İzmir Şehir Tiyatrosunun kapatılması sebebiyle İstanbul’a döndü ve yönetmenliğe başladı.
1966 yılında kendi film şirketi Atilla Film’i kurdu ve yapımcılığa başladı. Atilla Film ile genellikle Türk tarihindeki isimleri konu alan kahramanlık temalı filmleri yönetti. Fakat şirket, 1967 yılında “İmparator Atilla’nın Demir Yumruğu” filminden sonra iflas etti.
1985 yılında Nejat Uygur Tiyatrosu’nun sahnelediği “Aman Özal Duymasın” politik tiyatro oyununda Turgut Özal’ı oynadı. 1988 yılından sonra ciddi sağlık sorunları sebebiyle sinema çalışmalarına kısmen ara verdi. Bu dönemde yalnızca senaryo çalışmalarına devam etti.
Muharrem Gürses, sanat yaşamı boyunca oyuncu olarak 57, senarist olarak 86, yönetmen olarak 78, yapımcı olarak 7 filmde yer aldı. 7 Nisan 1999 tarihinde vefat etti ve Zincirlikuyu Mezarlığına defnedildi.
YÖNETMEN FİLMOGRAFİSİ
1952 Kara Efe / Zeynep’in Gözyaşları
1952 Kubilay
1952 Yanık Ömer
1953 İhtiras Kurbanları
1954 Ölüme Giden Yol
1954 Bir Şoförün Hayatı
1954 Canlı Karagöz / Mihriban Sultan
1954 Gülnaz Sultan
1954 Dümbüllü Tarzan
1954 Düşen Kızlar
1954 Şarlo İstanbul’da
1954 Vahşi Kız
1954 Hürriyet Uğruna Mukaddes Yalan
1955 Curcuna
1955 Gülmeyen Yüzler
1956 Yayla Güzeli Gül Ayşe
1956 Köy Canavarı
1956 Yedi Köyün Zeynebi
1956 Yetimler Ahı / Kanlı Kırbaç
1956 Öldürdüğüm Sevgili
1956 Sazlı Damın Kahpesi
1956 Günah Köprüsü
1957 Allı Gelin
1957 Ceylan Emine
1957 Dertli Gelin Şirvan
1957 Yanık Kezban
1957 Yavrularımın Katili
1958 Bana Gönül Bağlama
1958 Allah Korkusu
1958 Ninni Talihsiz Yetime
1958 Tütüncü Kızı Emine
1958 Vicdan Azabı
1958 Yavrum İçin
1959 Balıkçının Kızı Gülnaz
1959 Beklenen Bomba
1959 Pamukçu Güzeli Halime
1959 Dağlar Şahini Yörük Efe
1959 Sokak Şarkıcısı
1959 Günah Kadını / Şehvet Uçurumu
1960 Can Mustafa / Yaralı Kuş
1960 Talihsiz Yavru
1960 Ve Allah Aptalları Yarattı
1961 Baharın Gülleri Açtı
1961 Arzu
1961 Çılgın Aşk
1961 Gönlüm Yaralı
1962 Meşeler Güvermiş
1962 Sevimli Serseri
1963 Mukadderat
1963 Aman Kimse Duymasın
1964 Ana Bizi Eversene
1965 Hak Yolunda Hazreti Yahya
1965 Hazreti Yusuf’un Hayatı
1966 Zaloğlu Rüstem
1966 Battal Gazi
1966 Hazreti Süleyman Ve Saba Melikesi
1967 Malazgirt Kahramanı Alpaslan
1967 Bizansı Titreten Adam
1967 İmparator Atilla’nın Demir Yumruğu
1969 Yayla Kızı Gül Ayşe
1969 Sokak Kedisi
1969 Tütüncü Kız Emine
1970 Öksüz Gülnaz
1970 Ceylan Emine
1970 Yanık Kezban
1971 Altın Prens Devler Ülkesinde
1971 Gençliğin Rüyası
1971 Şehzade Sinbad Kaf Dağında
1972 Ölüm Korkusu
1972 Yetimler Ahı
1979 Nemrud
1981 Mutluluk Haram Oldu
1983 Fatih Sultan Mehmet
1984 Kara Bahtım, Kem Talihim
1986 Muhteşem Serseri
1986 İlahi Adalet
1987 Hz. Yahya ve Prenses Salome
1988 Hatıram Olsun
YAPIMCI FİLMOGRAFİSİ
1966 Zaloğlu Rüstem
1966 Battal Gazi
1966 Hazreti Süleyman Ve Saba Melikesi
1967 Bizansı Titreten Adam
1967 İmparator Atilla’nın Demir Yumruğu
1967 Malazgirt Kahramanı Alpaslan
1971 Altın Prens Devler Ülkesinde
SENARİST FİLMOGRAFİSİ
1945 Köroğlu
1949 Yalan
1952 Kara Efe / Zeynep’in Gözyaşları
1952 Yanık Ömer
1953 İhtiras Kurbanları
1954 Canlı Karagöz / Mihriban Sultan
1954 Dümbüllü Tarzan
1954 Düşen Kızlar
1954 Gülnaz Sultan
1954 Hürriyet Uğruna Mukaddes Yalan
1954 Ölüme Giden Yol
1954 Şarlo İstanbul’da
1954 Vahşi Kız
1954 Yanık Efe
1955 Gülmeyen Yüzler
1955 Curcuna
1956 Günah Köprüsü
1956 Köy Canavarı
1956 Öldürdüğüm Sevgili
1956 Yayla Güzeli Gül Ayşe
1956 Sazlı Damın Kahpesi
1956 Yetimler Ahı / Kanlı Kırbaç
1956 Yedi Köyün Zeynebi
1956 Zeynep’in İntikamı
1956 Ana Hasreti
1957 Dertli Gelin Şirvan
1957 Yanık Kezban
1957 Yavrularımın Katili
1957 Zeynebin Aşkı / Güllü Fatma
1957 Allı Gelin
1957 Ceylan Emine
1958 Allah Korkusu
1958 Bana Gönül Bağlama
1958 Ninni Talihsiz Yetime
1958 Tütüncü Kızı Emine
1958 Vicdan Azabı
1958 Yavrum İçin
1959 Dağlar Şahini Yörük Efe
1959 Balıkçının Kızı Gülnaz
1959 Beklenen Bomba
1959 Günah Kadını / Şehvet Uçurumu
1959 Pamukçu Güzeli Halime
1959 Sokak Şarkıcısı
1960 Ve Allah Aptalları Yarattı
1960 Talihsiz Yavru
1961 Çılgın Aşk
1961 Gönlüm Yaralı
1961 Arzu
1961 Baharın Gülleri Açtı
1962 Sevimli Serseri
1962 Meşeler Güvermiş
1963 Mukadderat
1963 Aman Kimse Duymasın
1964 Ana Bizi Eversene
1965 Hak Yolunda Hazreti Yahya
1965 Hazreti Yusuf’un Hayatı
1966 Şehzade Murat ve Gülnaz Sultan
1966 Zaloğlu Rüstem
1966 Hazreti Süleyman Ve Saba Melikesi
1966 Kara Fatma
1967 İmparator Atilla’nın Demir Yumruğu
1967 Bizans’ı Titreten Adam
1967 Malazgirt Kahramanı Alpaslan
1969 Sokak Kedisi
1969 Tütüncü Kız Emine
1969 Yayla Kızı Gül Ayşe
1970 Ceylan Emine
1970 Öksüz Gülnaz
1970 Yanık Kezban
1971 Altın Prens Devler Ülkesinde
1971 Şehzade Sinbad Kaf Dağında
1971 Gençliğin Rüyası
1972 Ölüm Korkusu
1972 Yetimler Ahı
1973 Vurun Kahpeye
1977 Benim Gibi Sevenler
1978 Dilek Taşı
1979 Nemrud
1981 Mutluluk Haram Oldu
1983 Fatih Sultan Mehmet
1984 Kara Bahtım, Kem Talihim
1986 İlahi Adalet
1986 Muhteşem Serseri
1987 Yetimler Ahı
1987 Hz. Yahya ve Prenses Salome
1988 Hatıram Olsun
OYUNCU FİLMOGRAFİSİ
1947 Bir Dağ Masalı
1951 Sürgün
1952 İngiliz Kemal Lawrence’e Karşı
1952 Bergama Sevdaları
1952 Allah’tan Bul
1952 Kubilay
1952 Kara Efe / Zeynep’in Gözyaşları
1953 Kanlı Para
1954 Vahşi Kız
1954 Yanık Efe
1954 Nasreddin Hoca
1956 Sazlı Damın Kahpesi
1956 Yedi Köyün Zeynebi
1956 Yayla Güzeli Gül Ayşe
1958 Ninni Talihsiz Yetime
1958 Tütüncü Kızı Emine
1959 Balıkçının Kızı Gülnaz
1959 Pamukçu Güzeli Halime
1961 Seni Benden Alamazlar
1962 Şarkıcı Kız
1963 Haram Lokma
1964 Koçero
1964 Halime’den Mektup Var
1964 Fabrikanın Gülü
1964 Bir Kız Kaçınca
1964 Kara Dağlı Efe
1966 Hudutların Kanunu
1970 Ceylan Emine
1970 Bu Yumruk Sana
1973 Vurun Kahpeye
1973 Pir Sultan Abdal
1974 Cafer’in Nargilesi
1974 Dövüşe Dövüşe Öldüler
1974 Aç Gözünü Mehmet
1975 Hababam Sınıfı Sınıfta Kaldı
1975 İsyan
1975 Hababam Sınıfı
1975 Ateş Böceği
1975 Şafakta Buluşalım
1976 Hababam Sınıfı Uyanıyor
1977 Hababam Sınıfı Tatilde
1978 Hababam Sınıfı Dokuz Doğuruyor
1978 Cafer’in Çilesi
1978 Batan Güneş
1978 Dilek Taşı
1979 Süper Selami
1979 Nemrud
1979 Yorgun Savaşçı
1979 İsyankar
1980 Gerzek Şaban
1981 Tövbe
1982 Berduşlar
1986 İlahi Adalet
1986 Muhteşem Serseri
1987 Yakışıklı
1987 Hz. Yahya ve Prenses Salome
1988 Hatıram Olsun
MÜZİĞİNİ YAPTIĞI FİLM
1952 Kanun Namına
SANAT YÖNETMENLİĞİNİ YAPTIĞI FİLM
1973 Vurun Kahpeye
Kaynak: Adem Selçuk Hakan Gök, Yüksek Lisans Tezi, “Muharrem Gürses ve Sineması”, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Sinema - Tv Ana Sanat Dalı, Sinema - Tv Programı Bölümü.
İLGİLİ ÖYKÜLER
