Nişancı Abdi Paşa
Osmanlı devlet adamı ve tarihçidir. İstanbul’da Anadoluhisarf’nda dünyaya geldi. Asıl adı Abdurrahman’dır. En-derûn-ı Hümâyun’da eğitim gördü. Ve-kâyi’nâme’sinde verdiği bilgilere göre, 27 Ekim 1648de Sarây-ı Hümâyunda Büyük Oda’da görev aldı. 1650 yılında Seferli Koğuşu’na geçti. 1659 yılında da Has Odaya nakledildi. 1665 yılında kendisine "tuğra çekme" yetkisi verildi. 1668 yılında sır kâtibi olan Abdi Paşa, 28 Temmuz 1669’da vezâret rütbesi ile nişancılık mansıbına tayin edilmek suretiyle saraydan çıktı.
Nişancılık mansıbında uzun süre hizmet veren Abdi Paşa, ordunun Cehrin seferine hareketinde (15 Mart 1678) İstanbul kaymakamlığına getirildi. Bir yıl sonra da dördüncü vezirliğe terfi ettirildi. 1680 Ekiminde yeniden İstanbul kaymakamı oldu. Eylü 1682’de de ikinci vezir bulunduğu sırada Basra valiliğine tayin edildi. On yıl kadar çeşitli eyaletlerde valilik yaptıktan sonra ikinci defa Basra valiliğine, 1690 yılında da Kandiye muhafızlığına nakledildi. Buradan gönderildiği Sakız muhafızlığı görevinde iken vefat etti.
Abdi Paşa, oldukça başarılı geçen devlet hizmetleri dışında, edebî sahadaki çalışmaları ile de kendisini kabul ettirmiştir. Ancak o, daha çok Veköyi-nöme adlı Osmanlı tarihi ile ün yapmıştır. Seyyid Lokman ve Ta’likîzâde Meh-med Subhi efendilerin resmen şehnameci tayin edilip bu alanda eser vermelerinden sonra, onun zamanına kadar devlet tarihçiliği ihmal edilmişti. Abdi Paşa, Veicöyi’ndme’sini Has Oda hizmetinde iken (1659-1665) IV. Meh-med’in emriyle yazmaya başlamıştır. 1648 yılınıdan yani IV. Mehmed’in tahta çıkışından 1664 yılına kadar olan devreyi çeşitli kaynaklardan faydalanarak, 1678’e kadar geçen vakaları da müşahedelerine dayanarak günü gününe yazmış, İstanbul kaymakamı olarak padişah maiyetinden uzak bulunması sebebiyle, 1678-1682 arasını da özet halinde kaleme almıştır. IV. Mehmed devri için birinci derecede kaynak olan eser, daha sonraki tarihçilerden Naîmâ, Silâhtar Mehmed Ağa, Defterdar Mehmed Paşa ve Râşid tarafından da kullanılmıştır. Abdi Paşa’nın Vekâyi’nâme’sl henüz yayımlanmamış olup iyi bir yazma nüshası Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi’ndedir.
Abdi mahlası ile yazdığı şiirlerini bir divanda toplayan Abdi Paşa’nın, ayrıca Attar’ın Pendnâme’si ile Kâ’b Bin Zü-heyr’in Kaşîde-i Ldmiyye’sine ve Dîvân-ı c Urfîdeki bazı şiirlere şerhler yazdığı da bilinmektedir.
İLGİLİ ÖYKÜLER
