Reşid Rahmeti Arat
(1900 - 29 Kasım 1964): Türk dili ve lehçeleri bilgini. Kazan’ın yakınlarında Eski Ücüm’de doğdu. İlk tahsiline doğduğu yerde başladı. Kızılyar’da (Petropavlovsk) rüşdiyeyi bitirdi (1913). 1917 Bolşevik İhtilâlinden sonra askere alınarak cepheye gönderildi. 1919’da yaralanınca Mançurya’nın Harbin şehrine götürüldü. Burada Kazan Türkleri için çalışmalar yaptı, dergilere yazılar yazdı ve liseyi bitirdi (1921). 1922 yılında Berlin’e gitti. Felsefe Fakültesine girdi. Prof. Willy Bang’ın Türkoloji derslerine devam etti. 1927’de doktorasını verdi. 1931’de Berlin Üniversitesi Doğu Dilleri Okulunda doçentliğe yükseldi. 1933’te Türkiye’ye davet edildi ve İ.Ü. Edebiyat Fakültesinde Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde profesör oldu. 1940-1950 yılları arasında Türkiyat Enstitüsü müdürlüğü yaptı. 1958’de ordinaryüs profesörlüğe yükseldi. İstanbul’da öldü.Reşid Rahmeti Arat, Türkiye’de mukayeseli Türkoloji araştırmalarının kurulup yerleşmesine öncülük etti. Türkçenin hem tarihî lehçelerini, hem de bugünkü Türk şivelerini en iyi bilen Türkolog olarak tanınır. MEB İslâm Ansiklopedisi’nin yayınlanmasında ve Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsünün kuruluşunda büyük emeği geçmiştir.
Arat’ın yayınlarının sayısı 220’yi bulur.
Eserleri: Kutadgu Bilig (I. metin, 1947; II. tercüme, 1959), Atabetü’l-Hakayık (1951), Vakayi-Babur’un Hatıratı (I-II, 1943-1946), Die Legende von Oğuz Qağan (W. Bang ile birlikte, Berlin, 1932; Türkçesi: Oğuz Kağan Destanı, 1936), Türkische Turfan-Texte VI. Das Buddhistische Sutra Säkiz Yükmäk (W. Bang ve A. von Gabain ile, Berlin, 1934), Türkische Turfan-Texte VII (Berlin 1936), "Türk Şivelerinin Tasnifi" (Türkiyat Mecmuası, C. X, 1953, s. 59-138), "Eski Türk Hukuk Vesikaları" (Türk Kültürü Araştırmaları, C. I, S. 1, 1964, s. 5-53), Makaleler I, (Yay. Osman F. Sertkaya, 1987), Doğu Türkçesi Metinleri (Yay. Osman F. Sertkaya, 1987).
İLGİLİ ÖYKÜLER
