Rıza Nur

Okunma Sayısı: 823

(1878 - 8 Eylül 1942): Yazar. Sinop’ ta doğdu. Askerî Tıbbiyeyi bitirdi (1901). İttihat ve Terakkî Partisi içinde faaliyet gösterdi. Sonra Hürriyet ve İtilaf Partisi’ne geçti. Sinop’tan milletvekili seçildi. İttihatçılarla anlaşmazlığa düşünce yurt dışına gitti. Paris’te ve İskenderiye’de yaşadı. Mütarekede İstanbul’a döndü. Osmanlı Meclis-i Mebusanında mebus iken, Ankara’ya geçerek Millî Mücadeleye katıldı. Maarif (1920), Sağlık ve Dışişleri bakanlıklarında bulundu. Lozan Konferansına ikinci murahhas olarak katıldı. 1924’te siyasetten çekilerek yurt dışına gitti. Paris’te (1926-1933), İskenderiye’de (1933- 1938) kaldı. Mustafa Kemal’in ölümünden sonra yurda döndü. Tanrıdağ dergisini çıkardı. İstanbul’da öldü. Merkez Efendi Mezarlığında gömülüdür.

Türkçü görüşe sahipti. Türkiye’de iken gazetelerde siyaset ve tıpla ilgili yazılar yazdı. Yurt dışında Türk tarihi ve edebiyatı üzerinde çalışmalar yaptı. Ölümünden sonra yayınlanan 4 ciltlik Hayat ve Hatıratım (1968) yakın tarihimiz için önemli bir kitaptır. "Samimî" bir üslûpla kaleme aldığı hatıralarında Atatürk’ü ve dönemini şiddetle yerer.

Eserleri: Servet-i Şahane ve Hakk-ı Millet (1908), Meclis-i Mebusan’da Fırkalar Meselesi (1909), Tıbbıye Hayatından (1911), Cemiyet-i Hafiye (1914), Gurbet Dağarcığı (Mısır, 1919), Hürriyet ve İ’tilaf Nasıl Doğdu Nasıl Öldü? (1919), Samson ile Delile (1921), Sıhhıye ve Muavenât-ı İctimaiye Vekâletine Rapor (1923), Türk Tarihi (12 cilt, 1924-1926; yeni harflerle yayını, Erol Kılınç, 1978), Arab Şiir Biliği yahud El-Aruz (1926), Sinop’ta Türk Atları Tamgaları (1928), Türk Mantıkası (1928), Oğuz-nâme (Mısır, 1928), Ougouz-nâme Üzerine M. Pelliot’ya Cevap (1931), Hilâlin Tarihi (1933), Ali Şir Nevai (1935), Kaygusuz Abdal Gaybî Bey (1935), Namık Kemal (Türkbilik Revüsü; S. 6, Mısır, 1936), Hücumlara Cevaplar (1941), Hayat ve Hatıratım (4 cilt, 1968; Abdurrahman Dilipak 3 cilt hâlinde yeniden yayınladı, 1992), Lozan Hatıraları (1991), Dr. Rıza Nur’un Moskova-Sakarya Hatıraları (1991), Millî Kıyam: Millî Mücadelenin İç Yüzü (Haz. Yalçın Toker, 1994), Siyasî Risaleler (Haz. A. Nezih Galitekin, Meclis-i Mebusan’da Fırkalar Meselesi, Hürriyet ve İ’tilâf Nasıl Doğdu Nasıl Öldü?, Gurbet Dağarcığı, Hücumlara Cevablar, Servet-i Şahane ve Hakk-ı Millet başlıklı dört risalesi bir arada,).