Vâsıl bin Atâ
Ebu Huzeyfe Vâsıl b. Atâ el-Gazzâl el-Basrî, 699da Medinede doğdu. Dokumacı anlamına gelen Gazzâl ismini almasının sebebi, sadaka verip yardım edebileceği fakir kadınlar bulabilmek için dokumacılar çarşısına sıklıkla uğramasıdır.Hayatına dair fazla bilgi yoktur. Köle olarak doğdu ve yetişti. Daha sonra azat edildi. Çocukluk ve gençlik yılları Medinede geçti. Ebu Haşim Abdullahtan usul dersleri aldı. Ancak imamette ve diğer bazı konularda hocasına muhalefet etti. Sonra Basraya giderek Hasan-ı Basrîden ders aldı. Vâsıl b. Atâ, Amr b.Ubeydle birlikte, büyük günah işleyen kimsenin ne mümin ne de kâfir olduğunu, onun ancak iman ile küfür arasında orta bir yerde bulunduğunu söyledi. Bunun üzerine Hasan el-Basrî, onların Müslümanların görüşünden ayrıldığını belirtti. Dolayısıyla Vâsıl b. Atâya, Amr b.Ubeyde ve onlar gibi hareket edenlere, itizal edenler anlamına gelecek şekilde Mutezile denmeye başlandı. Hasan-ı Basrînin ders halkasından ayrılarak mescidin ayrı köşesinde kendi halkasını oluşturdu. Böylelikle Mutezile mezhebi ortaya çıkmaya başladı.
Vâsıl b. Atâ, yöneticilerden uzak durdu. Hocası Hasan-ı Basrîden ayrıldıktan sonra, kendi yetiştirdiği öğrencilerin bir kısmını İslam ülkelerinin değişik bölgelerine gönderdi. Hz. Hüseyinin torunu Zeyd b. Ali de Vâsıl b. Atânın öğrencisi oldu. Vâsıl b. Atâ, çeşitli fırka ve mezheplere yönelik reddiyeler kaleme aldı, Mutezile mezhebinin esaslarıyla ilgili eserler yazdı. Eserlerinin çok azı günümüze ulaşabildi.
Vâsıl b. Atâ, Basrada Amr b. Ubeydin kız kardeşiyle evlendi. Kumaş ticareti yaptı. 748de öldü.
İLGİLİ ÖYKÜLER
