Hasan el-Turabi
1 Şubat 1932'de, Sudan'ın batısındaki Kassala'da doğdu. İslami bir eğitimden geçti. 1951'de Khartoum Üniversitesi Hukuk Fakültesinde okumaya başladı. Öğrenciyken Müslüman Kardeşler'e katıldı. 1955'te mezun oldu. Sorbonne Üniversitesi'nden 1962'de doktora derecesi aldı.
Doktora yaptıktan sonra Sudan'a döndü. Müslüman Kardeşler Cemiyeti'nin bir şubesi olan Ulusal İslami Cepheye üye oldu. Bu cephe dört yıl içinde büyüdü ve politik bir grup hâline geldi. El-Turabi de 1964'te bu cephenin genel sekreteri oldu. İslami bir parlamento kurmak için, ülkedeki İslami Hareketin iki kolu olan Ensar ve Hatmiye kollarıyla çalışmaya başladı. Fakat Cafer Nimeiry 1969'da Sudan'da darbe yapınca, Ulusal İslami Cephe'nin üyeleri tutuklandı ve El-Turabi önce altı yıl gözaltında tutuldu, sonra da üç yıl boyunca sürgün olarak Libya'da yaşadı.
1977'de, Sudan rejimi ile ülkedeki iki İslami hareket, ulusal birlik için bir araya gelmeye çalıştı. Böylelikle muhalefet liderlerinin ülkeye dönmelerine izin verildi. El-Turabi de ülkeye döndü ve Sudan Sosyalist Birliği'nin lideri oldu. 1979'da da Adalet Bakanı yapıldı. Nimeiry Hükûmeti 1983'te, şeriat kurallarını uygulamaya başlayacağını bildirdi. Sudan Parlamento'su lağvedildi. Bu uygulamaların sonucunda Nimeiry Hükûmeti'ne, 1985'te, General Ömer Hasan el-Beşir tarafından darbe yapıldı.
Haziran 1989'da Hükûmet, bir dizi uygulama başlattı. Ordudaki bazı üst rütbeli askerler idam edildi. Dernekler ve siyasal partiler lağvedildi. Gazete yayımlamak yasaklandı. Gazeteci ve önde gelen siyasi aktörler hapse atıldı. El-Turabi 1989 ila 2001 yılları arasında Darbe Hükûmetine hizmet etti, Ulusal İslami Cephenin liderliğini üstlendi ve parlamento sözcülüğü yaptı.
El-Kaide lideri Usame bin Ladin, El-Turabi'nin kişisel daveti üzerine 1991'de Suudi Arabistandan'dan Sudan'a gitti. Orada 1996'ya kadar kaldı. El-Turabi'nin amacı, Ladin'in cihat aktivitelerini Sudan'da güvenle gerçekleştirmesine zemin hazırlamaktı. Ladin de buna karşılık Sudan Hükûmetine yol yapımı ve Sudan'ın güneyindeki ayrımcı gruplara (Hristiyanlara ve Animistlere) yönelik savaş konusunda mali yardımda bulundu. Ladin daha sonra Afganistan'a geçti. El-Turabi bundan başka, Filistinli ulusal askerî bir grup olan Abu Nidal Organizasyonu'nu, Hizbullah'ı ve Çakal Carlos'u Sudan'a davet etti.
El-Turabi, Filistin Kurtuluş Örgütü, Hamas, Mısır İslam Cihadı, Cezayir İslam Cihadı ve Hizbullah gibi İslami gruplarla toplantı yapabilmek için 1990 ve 1991'de Popüler Arap ve İslam Kongresini düzenledi. ABD 1993'te Sudan'ı terörizmi finanse eden devletler listesine aldı.
Sudan, darbeden sonra ilk kez, Mart 1996'da seçim düzenledi. El-Turabi seçilerek meclise girdi ve sözcülük yaptı. Fakat Devlet Başkanı Ömer el-Beşir, kendisine komplo hazırladığı suçlamasıyla El-Turabiyi 1999'da tutukladı. El-Turabi, Kasım 2003'te salındı fakat Hükûmete darbe yapmayı planladığı gerekçesiyle 2004'te yeniden tutuklanıp on sekiz ay hapis yattı.
Adalet ve Eşitlik Hareketinin (JEM) Hükûmete muhalefet amacıyla Omburdman ve Khartoum şehirlerine 10 Mayıs 2005'te bombalı saldırı düzenlemesi sonrasında El-Turabi, 12 Mayıs 2005'te yeniden tutuklandı. Gerekçe, El-Turabinin adının JEM belgelerinde geçmesiydi. El-Turabi on iki saatlik sorgulamanın ardından serbest bırakıldı.
5 Mart 2016'da, Khartoum Hastanesinde öldü.
İLGİLİ ÖYKÜLER
