Hastings Banda
Hastings Kamuzu Banda, 15 Şubat 1989de, Malavinin Kasungu şehrinde doğdu. Köy okulunu yarıda bırakıp Mtunthamaya, anneannesinin evine taşındı. Eğitimine Chikondwadaki Chayamba Okulunda devam etti. 1917de yürüyerek Johannesburga giderek birkaç yıllığına Witwaterstrand madeninde çalıştı. Orada Piskopos W. T. Vernonla tanıştı. Piskopos ona Amerikada, masraflarının kilise tarafından karşılanacağı Metodist bir okulda okumaya davet etti ve Banda burs alıp lise okumak üzere 1925te New Yorka gitti.
Afroamerikan bir kuruluş olan Wilberforce Enstitüsünün (şu anki Wilberforce Merkez Eyalet Üniversitesinin) lise kısmında okudu. 1928de mezun oldu. Bursu sonlanınca, para kazanmak için Ganalı eğitimci Kweyir Aggreyin düzenlediği davetlerde konuşmaya başladı. Bu konuşma esnasında Doktor Heraldla tanıştı. Bu vasıtayla İndiana Üniversitesi Tıp Fakültesine kaydını yaptırdı ve okul değiştirerek Tensessee Meharry Tıp Okulundan 1937de mezun oldu. 1941 ila 1945 arasında North Shieldsda doktor olarak çalıştı. II. Dünya Savaşından sonra Londrada kendine bir muayenehane açtı ve İşçi Partisine katılarak politikaya atıldı. 1945te Manchesterda düzenlenen Beşinci Pan-Afrikan Kongresinde, Nyasaland Afrika Kongresi temsilcisi oldu. Bu dönemde ana vatanının sorunlarıyla ilgilenmeye başladı.
Banda, Kuzey ve Güney Rodezyanın federasyon olmasını amaçlayan Kuzey Rodezyalı politikacı Sir Ron Welenskye muhalifti. Fakat bu federasyon 1953te kuruldu. Birkaç kongre lideri, Bandadan ana vatanı Nyasalanda dönmesini ve kendilerine liderlik etmesini istedi. Banda Nyasalanda döndü. Nyasaland ve Rodezya Federasyonu aleyhinde konuşmaya başladı. Konuşmaları halk tarafından coşkuyla karşılandı. Malavililerin emperyalistlere direnmesi de bu coşkuyu artırdı. Şubat 1959da bu durum ciddi bir hâl aldı ve Rodezyalı bölükler kamu düzenini sağlamak için sokağa çıktı. Olağanüstü hâl ilan edildi. 3 Mart 1959da Banda ve yüzlerce Afrikalı tutuklandı.
Banda Nisan 1960ta serbest bırakıldı. Ağustos 1961de Nyasalandda seçimler yapıldı. Banda adaylığını koydu ve Nyasalandın devlet başkanı seçildi. Unvanını 1 Şubat 1962de aldı. Yapılan reformlarla ortaokulların süresi uzatıldı, Ulusal Mahkeme yapılandırıldı, belirli kolonyal vergiler sonlandırıldı. Afrika İlişkileri Sekreteri R. A. Butler, Aralık 1962de, Nyasaland ve Rodezya Federasyonunun sonlandırılmasını onayladı.
Banda, Nyasalandın adını Malavi olarak değiştirdi ve Malavi, yeni bir Anayasayla 6 Temmuz 1964te bağımsız bir devlet oldu.
Banda devlet başkanı olunca, ülkede kabine krizi yaşandı. Banda, otokratik olmakla suçlandı. Mevcut birçok bakanlığın Bandanın yetkilerini kısıtlayacak bir yapıda olması sebebiyle, dört bakanlık Banda tarafından kaldırıldı. Yeni Anayasayla beraber Bandanın yasama ve yargılama konusundaki yetkileri arttı. Malavi Kongresi Partisi (Malawi Congress Party/MCP) ülkedeki tek yasal parti hâline geldi. Parti, 1970te, Bandanın hayat boyu devlet başkanı kalacağını açıkladı. Parlamento da bu hayat boyu devlet başkanlığını kanunen 1971de onadı. Bandanın resmî unvanı Dr. Nqwazi Hastings Kamuzu Banda Ekselansları, Malavi Cumhuriyeti Ömür Boyu Devlet Başkanı oldu. İsminin önündeki ngwazi, şeflerin şefi demekti.
Özgürlük ve insan haklarına dair maddeler yeni Anayasada yer aldı ama uygulanmadı. Malavi bir polis devletine döndü. Sinema filmleri Malavi Sansür Komitesince izlenmeden vizyona sokulmadı. Times ve Newsweek gibi dergiler sayfaları kesilerek yayımlandı. Postalar kontrol edildi ve değiştirildi. Telefonlar dinlendi ve Hükûmet aleyhinde söz sarf eden telefon konuşmaları kesildi. Ülkede sadece tek bir radyo, tek bir günlük gazete ve tek bir haftalık gazete yayımlanmaya başladı. Banda, kendisini eleştirenlerin bildirilmesini istedi. Aşırı muhalefet bastırıldı, bazı muhaliflerse tutuklandı, sürüldü veya şüpheli bir şekilde öldürüldü. Bandanın ömür boyu devlet başkanlığına karşı çıkan parlamento başkanı Chiwanga ve Matenje, Sangala ve Gadama adlı üç bakan 1983te ölü bulundu. Banga meclisi dağıttı. Bu ölümler sebebiyle 1995te katil zanlısı olarak tutuklanıp yargılandı ama delil yetersizliği sebebiyle serbest bırakıldı.
Banda 25 Kasım 1997de, Johannesburgda öldü.
İLGİLİ ÖYKÜLER
