Hüseyin Atay
1930 yılında Rize’nin İkizdere ilçesine bağlı Güneyce köyünde doğdu. Hafız İsmail Efendi ile Ayşe Hanım’ın en büyük çocuğudur. Atay, babası İsmail Efendi ve amcası Hafız Yusuf Efendi’nin yanında hafızlığını tamamladı.
Bilgi seviyesi göz önüne alınarak okula üçüncü sınıftan başlatıldı. Beşinci sınıfa kadar kendi köyünde okudu. Ardından eğitimine İstanbul’da devam etti. Kadırga İlkokulunu 1941 yılında bitirdi. Kumkapı Ortaokulunda medrese ilimleri üzerine tahsil gördü. Bu okuldan 1944’te onur öğrencisi olarak mezun oldu. 1948 yılında Bağdat’ta liseyi tamamladı. Bağdat İlahiyat Fakültesini 1954’te birincilikle bitirdi. Lise ve fakülte tahsili sırasında İslam bilimleri alanında özel ders aldı.
1954-56 yılları arasında yedek subay olarak askerlik görevini tamamladı. Ardından 29 Kasım 1956’da Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Felsefesi alanında asistan olarak göreve başladı. 1960’ta Kur’an’a Göre İman Esaslarının Tespiti ve Müdafaası isimli çalışmasıyla doktorasını tamamladı. Aynı yıl evlendi ve bu evlilikten üç çocuğu oldu.
1960-61 yıllarında Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından yayımlanan Kur’an Tercümesi’ni Yaşar Kutluay ile birlikte hazırladı. 1962-64 yılları arasında Kudüs Üniversitesinde İbranice dili ve Yahudi Felsefesi üzerine çalıştı. 1965-67 yıllarında Chicago Üniversitesinde İslam Felsefesi ile ilgili incelemelerine devam etti. 1968’de Farabi ve İbn-i Sina’ya Göre Yaratma isimli akademik çalışmasıyla doçent ünvanını aldı.
1969-71 yılları arasında Konya Yüksek Enstitüsünde klasik mantık dersi verdi. 1974’te profesör oldu ve Kelam İlmi Ana Bilim Dalına başkan olarak görevlendirildi. 1975’te Ahlak, Din ve Hukuk Felsefesi alanında inceleme yapması için Harvard Üniversitesine davet edildi. Gerekli araştırmaları yaptıktan sonra 1980-82 yılları arasında Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde Dekan olarak çalıştı. 1985’te Suudi Arabistan’a gitti ve orada dört yıl boyunca İslam Dini Esasları dersine girdi. Ardından Ankara Üniversitesindeki görevine geri döndü. 1989 yılından 1997’de emekli oluncaya kadar bu görevini sürdürdü. Emekli olmasına rağmen yüksek lisans ve doktora talebelerine ders vermeye devam etti. İyi derecede Arapça, İbranice ve İngilizce bilmektedir.
Eserlerinden bazıları şunlardır: Kur’an ve Hadis’te İman Esasları, Arapça-Türkçe Büyük Lügat, Yahova Şahitlerinin İçyüzü, İslam’da İşçi ve İşveren İlişkileri, Ehli Sünnet ve Şia, Kur’an’ın Reddettiği Dinler, Cehaletin Tahsili, Dinde Reform ve Atatürk’ten Kesitler, İrade ve Hürriyet, İslam’ı Yeniden Anlama.
Kaynak:
Damla Demir, Kader ve Özgür İrade Tartışmaları: Necati Öner, Hüseyin Atay ve W. Montgomery Watt Örneği, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Çankırı 2019.
Harun Kılınçaslan, Hüseyin Atay’ın Kelâmi Bakış Açısı ve Kelâm İlmine Katkıları, Karabük Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Karabük 2021.
Salih Atçeken, Hüseyin Atay’ın Dine Yaklaşımı, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya 2008.
Tülay Dodurga, Hüseyin Atay’ın İçtihat Anlayışı, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2022.
İLGİLİ ÖYKÜLER
