Orhan Veli Kanık

Okunma Sayısı: 1779

(1914 - 14 Kasım 1950): Şair. İstanbul’da doğdu. Babası Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası bando heyeti başkanı Mehmet Veli Kanık’tır. Adnan Veli Kanık kardeşidir. İlk öğretime Galatasaray Lisesinde yatılı başladı. Babası Ankara’ya tayin edilince yine Ankara Gazi İlkokulunda ve Ankara Erkek Lisesinde okudu (1932). İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümüne girdi. Okulu bitiremeden 1936’da Ankara’ya giderek PTT Genel Müdürlüğünde memur oldu. Askerlikten sonra Milli Eğitim Bakanlığı Tercüme Bürosunda çalıştı (1945). Memurluktan ayrıldı; Yaprak isimli bir dergi çıkardı (Tek yaprak, iki sayfa, 27 sayı, 1 Ocak 1949-19 Haziran 1950; ölümünden sonra arkadaşları Son Yaprak adıyla özel bir sayı çıkardılar). Ankara’ya kasım ayında bir haftalığına geldiğinde bir gece belediyenin kablo döşemek için açtığı bir çukura düşüp başından yaralandı. İstanbul’da bir arkadaşının evinde fenalaştı ve hastahanede beyin kanamasından öldü. Kabri Rumelihisarı Mezarlığındadır.

"Garip" veya "Birinci Yeni" denilen şiir anlayışının öncüsü sayılır. 1936-1941 yılları arasında Varlık, İnsan, Ses, Gençlik, Küllük, İnkılâpçı Gençlik dergilerinde yayımlanan hece ölçüsüyle kafiyeli, redifli yazdığı ilk şiirlerinde Ahmet Haşim, Necip Fazıl ve Cahit Sıtkı’nın izleri görülürken, 1941’den sonra kendi çizgisinde duygudan çok akla hitap eden sıradan insanların hayatını, ümitlerini, karamsarlıklarını, vurdumduymazlıklarını yalın bir üslûpla veren şiirler kaleme aldı. Varlık’ta yazdığı ilk şiirlerinde Mehmet Ali Sel imzasını kullandı. 1941’de Oktay Rifat ve Melih Cevdet Anday’la birlikte çıkardığı Garip adlı şiir kitabının yeni şiir anlayışlarını açıklayan ön sözünü kaleme aldı. Orhan Veli, Nasrettin Hoca fıkraları ile La Fontaine’nın fabllarını başarılı bir şekilde nazma çekmiştir.

Şiirleri: Garip (Oktay Rıfat, Melih Cevdet ile, 1941), Vazgeçemediğim (1945), Destan gibi (1946), Yenisi (1947), Karşı (1949), Bütün Şiirleri (1951; 1975), Seçme Şiirler (1997). Nesirleri: Nesir Yazıları (1953; Denize Doğru adıyla, 1969), Edebiyat Dünyamız (1975) Bütün Yazıları 1-Sanat ve Edebiyat Dünyamız (1982), Bütün Yazıları 2-Bindiğimiz Dal (1982), Şairin İşi (2003). Çocuk kitabı: Nasrettin Hoca Hikâyeleri(72 manzum fıkra, 1949). Mektupları: Şevket Rado’ya Mektuplar-Orhan Veli Kanık, Oktay Rifat, Melih Cevdet Anday (Haz. Emin Nedret İşli, 2002). Tercümeleri: Bir Kapı Ya Açık Durmalı Ya Kapalı (Alfred de Musset, 1943), Barbarine (Alfred de Musset, 1944), Scapin’in Dolapları (Molière’den, 1944), Sicilyalı yahut Resimli Muhabbet (Molière’den, 1944), Tartuffe (Molière’den, 1944), Versailles Tülüatı (Molière’den, 1944), Barberina (Alfred de Musset, 1944), Üç Hikâye (Gogol’dan, 1945), Turcaret (Alain R. Lesage’dan, 1946), Fransız Şiir Antolojisi (1947), La Fontaine’in Masalları (La Fontaine’den, 2 cilt, 1948), W. Shakespeare, Hamlet ve Venedikli Tüccar (C. Lamb’dan, 1949), Batı’dan Şiirler (O. Rıfat-M. Cevdet ile, 1953), Antigone (J. Anouilh’den, 1955), Sayılı Yosma (J. P. Sartre’dan, 1961). Bütün Çeviri Şiirleri (Haz. Asım Bezirci, 1982), El Kapısında (Turgenyev’den, 1994).

Şair hakkında: Asım Bezirci, Orhan Veli Kanık (1967). Aynı yazar, şairin tercüme şiirlerini içine alan Çeviri Şiirler kitabını da neşretti (1982). Prof. Dr. Cemal Kurnaz-Prof. Dr. Mustafa Tatcı’nın çalışması: Belgelerle Orhan Veli (2002). Basında, O. Veli için çıkan yazıları ve biyografisini kardeşi Adnan Veli Kanık Orhan Veli İçin adıyla yayımladı (1953).