Sadri Ertem
Asıl adı Sadrettin olan Sadri Ertem’in doğum tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte 1898-1900 arasında doğduğu kabul edilir. İstanbul’da doğan Ertem’in babası İbrahim Etem Bey, annesi Nadine Hanım’dır. Babası askerdir. Babasının görevi yüzünden çocukluğunu Anadolu’nun çeşitli kasabalarında geçirir. İlk mektebe Ermenek’te başlar. Topkapı Askerî Rüşdiyesini, Üsküdar Sultanîsini ve İstanbul Darulfünûnu Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümünü bitirir. Bu arada Tercüman-ı Hakikat ve Tanin gazetelerinde çalışır. Sadri Ertem’in, ilk yazısı Üsküdar Sultanîsinde öğrenci iken Tercüman-ı Hakikat’te, ilk hikâyesi de 1917’de Genç Yolcular’da yayımlanır. Vakit gazetesinde tefrika edilen Çıkrıklar Durunca (1931) romanıyla dikkati çeker.
Milli Mücadele döneminde Ankara’ya gelerek bir müddet askerliği seçer, daha sonra da Milli Mücadele’yi destekleyen basında çalışır. Hâkimiyet-i Milliye ve Yeni Gün gazetelerinde yazar. Güneş, Resimli Ay, Servetifünûn, Uyanış, Varlık, Resimli Gazete, Son Dakika, Vakit (Kurun) gibi dergi ve gazetelerde hikâye ve incelemeleri yayımlanır.
Cumhuriyetin ilânından sonra Son Telgraf gazetesinde başyazarlığa başlar. İktidara muhalefet ettiği iddiasıyla gazetesi kapatılıp kendisi İstiklâl Mahkemesi’ne verildiyse de beraat eder. Daha sonra iktidarla iyi ilişkiler kurar. Gazetelerde âdeta tek parti rejiminin basın sözcüsü gibi bir görev üstlenir. Muhaliflere ikaza varan bir üslup kullanması, uyarıları dikkate almayanlara üslubunun şiddet ve tonunu yükseltmesi, ona 1939’da Kütahya milletvekili olma yolunu açar.
Cumhuriyetin ilk yıllarında sosyal ve siyasi faaliyetlerinin yanında roman ve hikâyeler de yazar. İstanbul’da felsefe öğretmenliği yapar. Gazi Eğitim Enstitüsünde felsefe tarihi ve sosyoloji okutur
1943’te kalp krizi geçirerek vefat eder.
Türk Edebiyatında toplumcu gerçekçiliğin öncü yazarlarındandır. Nazım Hikmet’le tanışmasıyla onun siyasi görüşlerinin etkisi altında kalır. Ertem 1920’li yıllardan itibaren Türk edebiyatına toplumcu gerçekçi çizgide farklı bir soluk getirmiştir. Eserlerinde öğretici/bilgilendirici/aydınlatıcı bir anlayışla toplumsal konuları işlemiş; eserleri aracılığıyla toplumsal yapıyı sorgulamış; toplumsal yapıdaki olumsuzlukları eleştirmiş; toplumsal karakterli çatışmaları dikkate sunmuş, kısacası yaşadığı dönemde Türk Edebiyatında toplumcu gerçekçi çizginin öncü eserlerini vermiştir
ESERLERİ
HİKÂYELERİ
Silindir Şapka Giyen Köylü
Bacayı İndir Bacayı Kaldır
Korku
Bay Virgül
Bir Şehrin Ruhu
ROMANLARI
Çıkrıklar Durunca
Bir Varmış Bir Yokmuş
Düşkünler
Yol Arkadaşları
İmparatoriçe ve Saray
GEZİ VE İNCELEMELERİ
Kıyılardan Stepe Bir Vagon Penceresinden
Ankara-Bükreş
Sovyet Rusya Hatıralarım
FIKRA VE DENEMELERİ
Fikir ve Sanat
ARAŞTIRMALARI
Türk İnkılabının Karakteri
Modern Avrupa İktisat Tarihi
Politika Felsefesi
Avrupa’nın İskeleti
Propaganda 1-2
Kaynak: Sadri Ertem Üzerine Monografik Bir Çalışma, Doktora Tezi, Mustafa Parlak, 1995
İLGİLİ ÖYKÜLER
