Turgut Uyar

Okunma Sayısı: 1523

Doğumu: 4 Ağustos 1927, Ankara Ölümü: 22 Ağustos 1985, İstanbul

Çocukluğu İstanbul ve Eskişehir’de geçti. İstanbul Hırka-i Şerif 19. İlkokulda başladığı ilköğrenimini Molla Aşkî 5. İlkokulda tamamladı. Harita binbaşısı olan babası Kızılay müfettişliğine atanınca orta ikinci sınıfta Ankara 4. Ortaokula aktarıldı. 1941’de yatılı olarak Konya Askerî Ortaokuluna gönderildi. 1946’da Bursa Askerî Lisesini, 1947’de Askerî Memurlar Okulunu bitirdi. Posof, Terme ve Ankara’da personel subayı olarak çeşitli görevlerde bulundu (1948-58). Mecburî hizmeti bitince ordudan ayrıldı. SEKA Ankara Şubesinde, sonra Sanayi Bakanlığında memurluk yaptı. 1969’da emekliye ayrıldı. Aynı yıl hikâyeci R. Tomris (Tomris Uyar)’le ikinci evliliğini yaptı. Türkiye Yazarlar Sendikası Genel Sekreter Yardımcılığına seçildi (1974). Hece ölçüsüyle yazdığı ’Yad’ şiiri, Uyar’ın Yeditepe dergisinde yayımlanmış ilk şiiridir (22 Haziran 1947). 1948 yılında Kaynak dergisinin düzenlediği şiir yarışmasında Arz-ı Hal şiiriyle ikincilik kazandı (1948). Şiirleri Yeditepe, Varlık, Yenilik (1955-57), Pazar Postası (1957-59), Dost, Değişim, Dönem (1963-65), Türk Dili, Papirüs (1966-68), Yeni Dergi, Oluşum dergilerinde yayımlandı. Bu dergilerde şiirleri kadar şiir ve toplum üzerine yazdığı yazılar da dikkat çekti. ’Mo-dern Türk şiirinin konformizme düşman sesidir Uyar.’ ’Şiirde hatalı içtenlik’i, göze alma’yı sevmesi, çıkmazın güzelliğini överken korkulu ustalık üstüne kafa yorması boşuna değildir; durum kotarıcı, iş bitirici, sıradan, eli yüzü düzgün şiiri asla benimsemez. (...) alışılagelen şairanelik yerine taze bir şiirselliği araştırmaya koyulur.’ Tütünler Islak ile 1963 Yeditepe Şiir Armağanını, Kayayı Delen İncir ile 1982 Necatigil Şiir Ödülünü, Büyük Saat ile 1984 Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödü-lünü, Evrenin Yapısı ile 1975 TDK Çeviri Ödülünü kazandı.

Eserleri

Şiir: Arz-ı Hal (Çetin Tezcan’ın Akşam Üzeri Türküsü kitabıyla birlikte, 1949), Türkiyem (1952), Dünyanın En Güzel Arabistanı (1959), Tütünler Islak (1962), Her Pazartesi (1968), Divan (1970), Toplandılar (1974), Kayayı Delen İncir (1981), Bütün Şiirleri I (İlk dört kitabının toplu basımı, 1981), Dün Yok mu? (1984), Büyük Saat (Bütün şiirleri, 1984)

İnceleme: Bir Şiirden (21 şair üzerine 20 yazı, 1983)

Çeviri: Evrenin Yapısı (Lucretius’tan, Tomris Uyar ile, 1974)

Diğer: Sonsuz ve Öbürü (1985)

’Kaynak dergisinin bir şiir yarışmasında (1948) Arz-ı Hal şiiri ikincilik kazanınca Nurullah Ataç’ın güvendiği şairler arasına girdi. İlk dönem şiirlerinde kişisel yaşantılarının ve çevresinin izdüşümleri üze-rinde durmuştu. Sonraları (1952 ®) toplum ve töre-lerle çatışan bireyin yenilgisine yakılmış ağıtlar diye-bileceğimiz şiirler yazdı. 1950 sonrası şiirimizi biçim ve öz bakımlarından yenileştirmesiyle İkinci Yeni’nin ilk akla gelen şairlerinden; deneme ve yorumlarıyla da günümüz Türk şiirini anlayışla, yetkiyle değerlendiren yazarlarımızdan biri oldu.’ (Behçet Necatigil, Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü, 2002, s. 383) ’Şiir çıkmazda. Şimdiye değin, ne romanın, ne tiyatronun, ne sinemanın izleyemediği, anlayamadığı bir çıkmazda. Belki yalnız öykünün farkına vardığı bir çıkmaz. Bu çıkmazın en önemli sebeplerinden biri, şiirin kendi sebep ve sonuçları (denebilirse bir çeşit otofoji) ise, öbür nedenleri arasında, toplumsal koşul-ların, toplumsal dayanakların değişmesi, yani insanın, insanın alıp verdiklerinin, insan ilişkilerinin değişmesi ise, önemli bir başkası da: geri, sorumsuz, bilinçsiz gelişen insanın, dolayısıyla, şiirin imkânlarına dar gelen, anakronik bir ortamın ve buna bağlı bir şiir ortamının türemesidir. (...) Şiirin en azından artık bir avunma, oyalanma değil, bir saptama, belki bir önerme olduğu anlaşılıyor. İnsan, dolayısıyla şiir değişiyor. (...) Evet, şiir çıkmazda. Çünkü insan çıkmazda. Ama bütün sorun bu çıkmazın bilincine varmakta. (...) Çünkü bu çıkmaz, bilince, bilgiye, uygunluğa, çağdaş şiire ve insana yeni bir imkândır.’ (Turgut Uyar)