Esrar Dede
(1748? - 1797): Şair. İstanbul’da doğdu. Asıl adı Mehmed’dir. Tasavvuf muhitinde yetişti ve iyi bir tahsil gördü; Arapça, Farsça, Latince ve İtalyanca öğrendi. Galata Mevlevîhanesi şeyhi Hüsn ü Aşk şairi Şeyh Galib’in müridi ve yakın arkadaşı idi. Şeyh Galib Esrar Dede’yi Kazancı Dedeliğe yükseltmişti. Esrar Dede şeyhinden tasavvufî, ilmî ve edebî sahada son derece istifade etti. İstanbul’da öldü. Galata Mevlevîhanesinde gömülüdür. Şeyh Galib yakın dostunun vefatına çok üzülmüş, mezar taşına tarih düşürmüş, samimî duygularını da ünlü mersiyesinde:Ağyârım ağlasın bana hem yârim ağlasın
Gûş eyleyen hikâyet-i Esrâr’ım ağlasın
diyerek dışa vurmuştur.
Esrar Dede, bir tasavvuf şairidir. İnce ruhludur. Yer yer anlaşılması güç mısralar söylemekle beraber duygularını saf ve sade dille anlatmıştır. Şiirlerinde Sâbit, Nâbî ve Fehim’in etkileri görülür. Şeyh Galib, Arzî Dede ve Fasih Dede’ye nazîreler yazmıştır.
Eserleri: Divan (İçindeki Türkçe gazel, kaside, rubaî ve kıt’alar, Arapça ve Farsça birer gazel, Farsça iki kıt’a ve sekiz rubaî, Türkçe-Rumca mülemma bir gazel yer alır. Divan 145 beyitlik Mübareknâme-i Esrar ve 176 beyitlik Fütüvvetnâme-i Esrar manzumeleri de eklenerek basıldı. 1841; Hasan Ali Kasır doktora tezi hazırladı: Esrar Dede: Hayatı, Edebî Kişiliği ve Divanının Karşılaştırmalı Metni, Erzurum 1996)), Tezkire-i Şuâra-yı Mevleviye (Mevlevî şairlerin hâl tercümelerini içine alır. Hakkında doktora çalışmasını İlhan Genç yaptı: Erzurum 1986), Lügat-ı Tilyân (Rumca ve İtalyanca ile ilgili lügat ve gramer kitabı).
İLGİLİ ÖYKÜLER
