Kemâlpaşazâde Ahmed Şemseddin
(1468 16 Nisan 1534): Şair, tarihçi. Tokat’ta doğdu. Asıl adı Şemseddin Ahmed’dir. İbn-i Kemal ve Kemalpaşaoğlu olarak da bilinir. Devrin ünlü hocalarından ders alarak Edirne Darü’l-Hadisini bitirdi. Edirne, Üsküp, İstanbul medreselerinde ders verdi. 1516’da Edirne kadısı, aynı yıl Anadolu kazaskeri oldu. 1524’te şeyhülislâmlığa getirildi. Vefatına kadar bu görevde kaldı. Mezarı Edirnekapı dışındaki Mahmud Çelebi Zâviyesi hazîresindedir.Tarih, edebiyat, dil ve İslâmî ilimlere dair Türkçe, Arapça ve Farsça 209 eser bırakan İbn-i Kemal Osmanlı döneminin en büyük âlimlerinden biridir. Yavuz Sultan Selim zamanında yazdığı risalede, Şah İsmail ve akidesini tenkit ederek Şiîlere karşı yapılacak savaşın cihat sayılacağını belirtmiştir. Bir söylentiye göre; Anadolu kazaskeriyken katıldığı Mısır seferi dönüşünde atının ayağından sıçrayan çamurun padişahın kaftanını kirletmesi üzerine Yavuz Selim ’Ulemanın ayağından sıçralan çamur medâr-ı zînet ve bâis-i mefhâret’ olacağını söylemiş ve kaftanın ölümünden sonra sandukasının üzernine konuymasını vasiyet etmiştir.
Kamalpaşazade’nin bir özelliği ’Türk’ kavramını idrak etmesidir. Ordudan söz ederken ’Türk, Türk askeri’ sözlerini kullanmıştır. Tarih’inde Osmanlıları Türk, Akkoyunluları Türkmen olarak bilirtmiştir. Tarih’ini II. Bayazıd’ın emriyle Trükçe yazmış, devrinin kültürünün izin verdiği ölçüde özellikle de Türkçe kelimeleri kullanmaya özen göstermiştir.
Eserleri: Divan (1895; Mustafa Demirel tenkitli yayınını haszırladı, 1996), Kâfiye Risalesi, Usulname, Yusuf u Züleyha (Mustafa Demirel doktora tezi hazırladı, 1979), Keside-i Bürde Tercümesi (Busîrî’den. M. A. Yekta Saraç yayınladı: İslâmî Edebiyat, S. 24, 1994) Selimnâme, Tevarih-i Âl-i Osman (10 defterdir. Şerafettin Turan bu eserin VII., I. ve II. 1957, 1970, 1983; Ahmet Uğur da VII., IX, 1996; Şefaattin Severcan, X., 1996 defterlerini yayınladılar), Asar-ı Eslâf (1895), Dakaiku’l-Hakaik (Türkçedir. Farsçadaki eş anlamlı ve eş sesli kelimeler hakkında.), Nigaristan (Sadî’nin Gülistan’ın nazîredir. Şeyhülislâm Yahya Efendi Türkçeye çevirdi. Mustafa Çiçekler doktora tezi hazırladı, 1994).
Nihal Atsız eserlerinin listesini yayınladı: Şarkıyat Mecmuası, S. 6, 1966; S. 7, 1972). M. Yekta Saraç’ın çaılışması: Şeyhülislâm Kemal Paşazade, Hayatı, Şahsiyeti, Eserleri ve Bazı Şiirleri (1995).
İLGİLİ ÖYKÜLER
