Müstencid
Tam adı el-Müstencid, Ebu’l Mehasin Yusuf b. el-Mütevekkil, künyesi Ebu’l Mehasin’dir. I. Mütevekkil Alellah’ın halifelik makamına gelen beşinci ve son oğludur. Kardeşi Kaim Biemrillah’ın haledilmesiyle Memlûk Hükümdarı Seyfeddin İnal tarafından 1455 yılında halifelik görevine getirildi ve Müstencid Billah lakabını aldı. Ayrıca isyancılarla beraber hareket edip sultanın gözünden düşen Kaim Biemrillah’ın haledilmesinde rol oynayan kadılkudatın kızı Elif el-Bulkuni ile evliydi. Elif el-Bulkuni daha sonra Müstencid Billah Yusuf’tan boşanmıştır. Müstencid Billah 24 yıl süreyle halifelik makamında kaldı. Görevde kaldığı süre boyunca itibarını korudu ve beş Memlûk sultanının cülusuna şahit oldu: Muavyed Ahmed, Hoşkadem, Zahir Bilbay, Zahir Timur Buğa ve Kayıtbay’a hilat giydirdi. Muavyed Ahmed sultanlığı döneminde Müstencid Billah’a iyi davranmış ve ona ikta olarak İnabe köyünü vermişti. Hoşkadem’in saltanatının ilk yıllarında Şam Valisi Canım-Beg askerlerle sultan olacağı hususunda ittifak kurup Kahire’nin üzerine yürüdü. Bu hareketlenmeden haberdar olan Sultan Hoşkadem, askerlerden, Halife Müstencid Billah’tan ve dört mezhep kadısından Kal’atülcebel’de bulunmalarını istedi. Bu sırada Canım-Beg ile haberleşmeler sürüyordu. Sultan onu hareketine son vermeye ve geri dönmeye ikna etti. Bu tehdidin ortadan kalkması üzerine dört mezhep kadısı ve askerler kendi ikametgâhlarına döndüler. Ancak Halife Müstencid Billah, sultanın onun kendi evine dönmesine rıza göstermediği için Kal’atülcebel’de kalmaya devam etti ve vefatına kadar da kaleden ayrılmadı. Kayıtbay’ın sultanlığında, Anadolu beyliklerinden Dulkadiroğulları Beyi Şehsuvar, Halep’e saldırmış; bunun üzerine sultan bir meclis toplamıştı. Bu mecliste Halife Müstencid Billah da hazır bulunmuştu. Ülkenin müdaafası için yeterli para bulunmadığından bahisle bazı vakıf mallarına el konulması gerekliliğinden bahsedilmiştir. Sultan Kayıtbay, halifenin bazı mallarına el koydu. Bunlar Muavyed Ahmed tarafından halifeye ikta olarak verilen İnabe köyü ve yine halifenin kendi tasarrufunda bulunan Sabuni Adası idi. Halife Müstencid Billah, oğlu bulunmadığı için yeğeni Abdülaziz’i veliaht tayin etti. 83 yaşındayken 1479 yılında hayata gözlerini kapadı. Vefatından iki sene evvel felç geçirmişti. Müstencid Billah Küçük yaşta Kur’an’ı ezberlemişti. Döneminde Hint hükümdarı Gıyaseddin hâkimiyetini pekiştirmek için ondan menşur istemiş ve o da Gıyaseddin’in bu isteğini yerine getirmişti.
Memlüklar ve Memlük Halifeleri, Hasan Yılmaz, Elips Kitap, Ankara, Ekim 2019.
İLGİLİ ÖYKÜLER
