Aziz Billah
Fatımilerin beşinci halifesi olan Ebu Mansur Nizâr b. el-Muiz Lidînillâh, 955 yılında Mehdiye’de doğdu. 18 yaşında babasıyla birlikte Kahire’ye geldi. Abisi Abdullah’ın 974 yılında vefat etmesi üzerine, babası tarafından veliaht tayin edildi. Fatımilerin tahtına çıktığında 20 yaşındaydı. Fatımilerin, Aziz Billah lakabıyla Kahire’de cübbe giyen ilk halifeleri olan Ebu Mansur Nizâr b. el-Muiz Lidînillâh’ı da babası gibi en çok meşgul eden Karmatiler oldu. Onun döneminde Fatımileri güç durumda bırakan bir diğer konu ise, Suriye’de bağımsızlığını ilan eden Türk Emiri Aftegin oldu. Aftegin’in Suriye’yi kendisine bırakması isteğini kabul etmeyen Aziz Billah’a karşı 977’de sefere çıktı ve yapılan savaşta esir aldı. Türklerin Suriye’deki egemenlik arayışını kabul etmeyen Aziz Billah, ülkesinin sınırlarını korumak için ordusunu güçlü tutmak zorunda kaldı. Müslüman olmayan unsurlara karşı takındığı hoşgörülü tutumuyla tanınan Aziz Billah’ın, devlet yönetiminde Yahudi ve Hıristiyanlara yer vermesi, İsa bin Nasturus’u vezirliğe, Manasah bin Efraim’i de Suriye başkâtipliğine getirmesi, halkta rahatsızlıklara neden oldu. Ordunun Aziz Billah’ın yanında olması, halkın rahatsızlığının isyana dönüşmesini engelledi. Babası gibi birkaç dil bilen Aziz Billah döneminde Fatımi Devletinin sınırları, Atlas Okyanusu’ndan Kızıldeniz’e, Mekke’den Yemen’e kadar uzanan geniş bir alana ulaştı. Musul’da adına hutbe okunan Aziz Billah dönemi, bolluk, bereket dönemi olarak kayıtlara geçti. El Ezher Camii, onun döneminde üniversite hüviyetine büründü. Sayısının 2 milyona ulaştığı öne sürülen kitaplar onun döneminde kütüphanelerdeki yerini alırken, kırk odası kütüphane olarak ayrılan saray, aynı zamanda döneminin en zengin kütüphanesine dönüştü. Kahire’nin imar edilmesiyle yakından ilgilenen Aziz Billah, Nil nehri üzerinde köprü, kanal ve rıhtımlar yaptırdı. Pek çok hükümdar gibi ava ve lüks tüketime düşkünlüğü nedeniyle devlet hazinesi onun döneminde sürekli açık verdi. 21 yıllık iktidarı döneminde Suriye’yi elinde tutmakta çok zorlanan Aziz Billah, Suriye’ye dönük en büyük ordusunu Mengü Tekin komutasında 982 yılında kurdu. Aynı yıl Halep’e hareket eden Fatımi ordusu burada Bizans kuvvetleriyle tutuştuğu savaşı kazandı. Bunun üzerine Bizans İmparatoru İkinci Basilelos, daha büyük bir ordu kurarak Fatımilerin üzerine yürüdü. Yaklaşan tehdidi gören Fatımi kuvvetleri Halep’ten çekildi. Bizans karşısında geri çekilmeyi siyasi nüfuzuna vurulmuş bir darbe olarak gören Aziz Billah, yeni bir ordu hazırlayıp Suriye üzerine sefere çıktığı sırada 996 yılında Bilbîs’te vefat etti. Cenazesi Kahire’ye götürülüp orada defnedildi. Yerine oğlu Hâkim-Biemrillâh geçti.
Kaynak: Fatimiler ve Fatimi Halifeleri, Hasan Yılmaz, Elips Kitap, Ankara, Şubat 2016.
İLGİLİ ÖYKÜLER
