II. Hakim Biemrillah
Asıl adı Ahmed ve künyesi Ebül Abbas’tır. Sultan Kalavun tarafından ailesi ile birlikte Kus şehrine sürgüne gönderilen Halife Müstekfi Billah’ın oğludur. Bu şehirde babası, Ebül Abbas’ı Kus valisi ve şahitler huzurunda veliaht ilan etti. Babasının ölümü ile Kus’ta kendisine halife olarak biat edenler oldu. Ancak Sultan Kalavun, Müstekfi Billah ile aralarındaki sorunlardan dolayı onun halifeliğini tanımadı. Onun yerine amcasının oğlu Vasık Billah’ı halife ilan etti. Ancak Vasık Billah ileri gelenler tarafından huyu itibarıyla saygıdeğer bir kişilik değildi; özellikle Başkadı İzzeddin b. Cemâ, onun halifeliğine karşı itirazlar yükseltiyordu. Sultan Kalavus’un kendisi bile vefatından kısa bir süre önce kararından pişmanlık duymaya başlamıştı; emîrlere Ahmed b. el-Müstekfi’nin halifeliğe getirilmesini vasiyet etmişti. Nitekim onun vefatından sonra sultan olan Mansur Ebu Bekir 1341 yılının Haziran ayında kadılarla, Vasık Billah ile veliaht Ahmed’in de hazır bulunduğu bir toplantı düzenledi ve bu toplantı sonucunda Vasık Billah halifelikten azledilerek yerine Ahmed getirildi. Yeni sultan da Ahmed’e biat etti.
Nasır Muhammed’in Sekiz Oğlunun Sultanlığına Şahit Oldu
Böylece Kahire sarayının en istikrarsız döneminde halifelik makamına oturan Ebu’l Kasım Ahmed, Hâkim Biemrillah lakabıyla 1341 yılında halife oldu. Babasının Kahire’de iken ikametgâhı olan Menazir’ül kebş’e yerleşti. Halk tarafından istenmeyen amcasının oğlu I. Vasık görevden alınarak halife ilan edilen Hâkim Biemrillah, sarayın ve kadıların da desteğini almıştı. Emirlerin isyanları neticesinde sık sık tahtın sahipleri değiştiği için onun halifeliği döneminde siyasi istikrar büyük ölçüde kaybolmuştu. Bu nedenle yaklaşık 13 yıllık halifeliği sürecinde, birçok sultan değişikliğine şahit oldu: Ahlakının bozuk olması ve şarap içmesi yüzünden 1341 yılında Memlûk Sultanı el-Mansur tahttan indirildi. Onun yerine kardeşi Melikü’l Eşref Küçük geldi fakat o da aynı yıl içerisinde haledilerek yerini kardeşi Nasır Ahmed’e bıraktı. 1342 yılında Nasır Ahmed de tahttan indirildi, Kus’a sürüldü, orda öldürüldü ve yerine kardeşi İsmail geçti. 1345 yılında İsmail’in ölümü üzerine onun kardeşi Şaban hükümdar oldu. Bir sene sonra 1346 yılında Şaban öldürüldü ve tahta kardeşi Emir Hac oturdu. Emir Hac 1347 yılında tahttan indirildi ve yerine kardeşi Hasan geçti. Onun da 1351 yılında haledilmesiyle kardeşi Salih sultan oldu. Böylece Halife Ebu’l Kasım Ahmed, Nasır Muhammed’in sekiz oğlunun birbirinin peşi sıra sultan olmalarına şahitlik etti. Halifeler, idari yetkileri olmamasına karşılık, veliahtlarını belirleme haklarına sahiptiler. Ancak II. Hâkim, 1352 yılında çıkan bir veba salgınında yerine geçecek kişiyi belirleyemeden vefat etti.
Memluklar ve Memluk Halifeleri, Hasan Yılmaz, Elips Kitap, Ankara, Ekim 2019.
İLGİLİ ÖYKÜLER
