Kaim Biemrillah (Memlük)
Tam adı el-Kaim Biemrillah Ebu’l Beka Hamza b. El-Mütevekkil, künyesi Ebu’l Beka’dır. I. Mütevekkil Alellah’ın halifelik makamına gelen dördüncü oğludur. Memlûk Devletini 15 yıl süreyle istikrarlı bir şekilde yöneten El Melikü’z-Zahir Seyfeddin Çakmak tarafından 1451 yılında halifelik görevine atanan Kaim, ağabeyi Müstekfi’nin 1451 yılında vefat etmesi üzerine bu göreve atandı. Diğer kardeşlerinden büyük olması Zahir Çakmak’ın onu tercih etmesinde rol oynadı. Sarayda toplanan emîrler, kadılar ve devletin ileri gelenleri ona biat ettiler. Kaim Biemrillah lakabını alan Ebu’l Beka halifeliğinin ilk zamanlarında Zahir Çakmak bir hastalığa yakalanmış bulunuyordu. Hatta bu hastalıktan kurtulamayacağını anladığı için sultanlığı oğlu Osman’a bırakmıştı. Kaim Biemrillah da toplanan mecliste sultanlığı ona tevcih etmişti. Ancak bu olayın üzerinden daha iki ay geçmeden Halife Kaim Biemrillah, el-Mansur lakabını kullanan Osman’ın haledilmesi işine karıştı. Atabeg İnal ve bir grup Kölemen, onun sultanlığını kabul etmediler. Kahire sokaklarında çatışmalar başladı. İnal ve taraftarları Kal’atülcebel’i işgal ettiler. Kal’atülcebel’de halife ve yüksek rütbeli kadılar toplanarak İnal’ı sultan ilan ettiler. Böylece Kaim Biemrillah, el-Mansur’un haledilmesinde ve kendisinin sultanlığa geçmesinde el-Eşref İnal’ın en büyük yardımcılarından biri oldu. El-Eşref İnal da ona tahta oturduktan sonra iktalar verdi. Ancak bu sefer de Sultan İnal’a karşı isyan hazırlıkları başladı. 1455 senesinde Zahiriyye Memlûkleri ayaklanma çıkardılar. Halife Kaim Biemrillah bu defa da isyancıların yanında yer aldı. Ancak bu isyan herhangi bir sonuca ulaşamadan başarısızlığa uğradı. Kaim Biemrillah isyana karıştığı için gözden düştü. Sultan İnal, halifeyi sert sözlerle azarladı. Kaim Biemrillah bu muameleden ötürü önce kendini, sonra da sultanı görevlerinden halettiğini duyurdu. Ancak kadılkudat, önce kendisini halettiği için onun sultanı haletmesinin hükümsüz olduğu görüşünde bulundu. Böylece Sultan İnal görevinde kaldı ve Kaim Biemrillah’ı yakalattırdı, yerine kardeşi Müstencid Billah’ı tayin ederek Kal’atülcebel’de hapsettirdi. Kaim Biemrillah, buradan da İskendireye’ye götürüldü. İskendireye’de iki sene hapis yattı. İki sene mahpusluktan sonra daha önce kardeşi Abbas’ın oturduğu evde kalmak şartıyla serbest bırakıldı. Birkaç sene sonra da burada vefat etti. Cenazesi İskenderiye’de kardeşi Müstain Billah’ın yanına defnedildi. Bu iki kardeşin ikisi de halifelikten düşürülmüş, İskenderiye’ye sürülüp hapis yatmış ve en sonunda da aynı yere defnedilmişti.
Memlüklar ve Memlük Halifeleri, Hasan Yılmaz, Elips Kitap, Ankara, Ekim 2019.
İLGİLİ ÖYKÜLER
