Mahir Tomruk
1885 yılında, İstanbul’da doğdu. 1910 yılında Güzel Sanatlar Okuluna girdi. İlk heykel eğitimini Oskan Efendi’den aldıktan sonra, İhsan Özsoy atölyesine devam etti. 1916’da öğrenimini tamamladı, ardından Münih’e gitti. Burada Prof. Kurtz ve Blecker’in atölyelerinde çalışmalarını sürdürdü. Almanya’da sergilere iştirak ettikten sonra, yurda döndü ve bir süre bağımsız çalıştı. 1926 yılında Güzel Sanatlar Okuluna modölaj öğretmeni oldu. 1933 yılında emekliye ayrılsa da okulla ilişkisini kesmedi ve heykel bölümünde profesörlüğe başladı.
Sanatçı, genel anlamıyla sadelikten yanadır. Bu bağlamda eski Türk eserlerini incelemekten hoşlanmaktaydı. Klasik ve akademik tarzda eserler üretti. Doğanın tarafında olup, gerçekçi tavrıyla dikkat çekmektedir. Heykelde malzeme olarak özellikle mermeri tercih etti, Alman Neo-klasizminin etkilerini eserlerine yansıtmaktadır. Anıtsal heykeller yapmayı da tercih etti. Yunan ve Roma heykellerine de ilgi duydu.
Büst çalışmalara ağırlık verdi. Ona göre bir heykel; küçük teferruattan teşekkül eden bir bütün değil, küçük teferruata ayrılabilen bir bütün olmalıydı. Dengeli ve durgun kişiliği yapıtlarına da yansımaktadır. Ayrıntılarda, hareketsiz ve durağan ifadeler, donuk hatlar ve sadelik dikkat çekmektedir. Örneğin, gözlerde, saç ve alında soyutlanmalar seçilmektedir. Lembruck, Bourdelle ve Hildebrant gibi sanatçıların izinden gitti. Etkilendiği isimler arasında Fransız bir heykeltıraş Aristide Maillol ve Alman heykeltıraş Wilhelm Lembruck da vardır.
Rodin’in romantik etkilerini, kendi klasik tanımıyla yorumladı. Bir süre, ahşap heykel çalışmaları da yaptığı bilinmektedir. Kendisi 20.yüzyılda özellikle heykel sanatına yön verdi. Özellikle Akdeniz isimli çalışmasıyla tanındı, ideal güzellikten yanaydı. Çoğunlukla çıplak figüratif çalışmalar yaptı. Kadın figürlerinde daha dingin ve ağırbaşlı bir hava sezinlenirken, erkek figürlerinde acı ve melankoli hâkimdir.
Sanatçı, 1949 yılında İstanbul’da vefat etti.
Kaynak: Derya Uzun Aydın, Sanayi-i Nefise Mektebinin Türk Heykel Sanatındaki Yeri ve İlk Heykeltıraşlar, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Türk İslam Sanatı Bilim Dalı, Doktora Tezi, İzmir, 2013.
İLGİLİ ÖYKÜLER
