Müstazi Biemrillah
Otuz üçüncü Abbasi halifesi olan Ebu Muhammed El Müstazi Biemrillah El Hasen b. El Mustencid Billah Yusuf b. El Muktefi Liemrillah, 23 Mart 1142 tarihinde doğdu. Babasının 20 Aralık 1170’te ölmesinden sonra nüfuzlu emîrlerden Adudüddin Ebü’l Ferec ile Kutbüddin Kaymaz tarafından halife ilan edildi. Kendisini halifeliğe getiren Adudüddin’i vezirliğe, Kaymaz’ı ordu komutanlığına getirerek borcunu ödeyen Müstazi Biemrillah, iki yıl sonra Kaymaz’ın baskısıyla Adudüddin’i vezirlikten aldı. Değişen dengeler nedeniyle vezirini bir yıl sonra tekrar göreve getirmek isteyince Kaymaz’ı karşısına almak zorunda kaldı. Kaymaz, halifenin yanına sığınan Hazine Bakanı İbnü’l Attar’ı ele geçirmek için saraya yönelince Müstazi Biemrillah, halktan yardım istedi. Halka karşı duramayan Kaymaz, Musul’a doğru kaçtıysa da 1175 yılında yolda hayatını kaybetti. Kaymaz ile vezirlik çekişmesine giren Adudüddin de 1178 yılında bir İsmaili militan tarafından hac yolunda öldürüldü.
Kahire’de Hutbeler Yeniden Abbasi Halifeleri Adına Okundu
Mustencid Billah döneminde, Kahire’de yeniden -Kahire Sarayı’nı ele geçiren Eyyubiler tarafından- Abbasi halifeleri adına hutbe okutturuldu. Mısır’da Fâtımîler Dönemi’ni sona erdiren Nureddin Mahmut Zengi’ye babasının yolunu izleyen Müstazi Biemrillah, Nureddin Mahmut’a Aralık 1170’te bir mektup gönderdi. Nureddin, o sırada Fâtımî hâkimiyetine son vermek için çalışan Mısır’daki vekili Selahaddin Eyyubi’den Abbasi halifesinin isteğini gerçekleştirmesini istedi. Selahaddin, ilk defa 10 Eylül 1171 cuma günü hutbeyi yalnız bir camide Müstazi Biemrillah adına okuttu. Fâtımî Halifesi Adid Lidinillah üç gün sonra bunu haber almadan vefat etti. Değişikliğin fazla yadırganmaması üzerine bir hafta sonraki cuma gününden itibaren hutbeler bütün Mısır’da Abbasiler adına okunmaya başlandı. Hutbenin yeniden Abbasi halifeleri adına okunması haberini hediyelerle Müstazi Biemrillah’a bildiren Nureddin, bunun karşılığında da Mısır ve Suriye üzerindeki hâkimiyetinin resmen tanınmasını istedi. Müstazi onun bu isteğini kabul ederek kendisine hükümdarlık alametleri gönderdi; bu gelişmeler Bağdat’ta halk tarafından bayram havası içinde kutlandı. Selahaddin Eyyubi, Sünni hilafetin bütün İslam dünyasında etkin olması için Yemen’de de hutbeyi Müstazi Biemrillah adına okuttu. Batıda, Selahaddin Eyyubi sayesinde manevi nüfuzunu yeniden canlandıran halife, doğuda da siyasi nüfuzunu artırmak için Huzistan üzerine bir ordu gönderdi ve Türkmen asıllı Şumla’nın yeğeni İbn-i Şenka yönetimindeki orduyu Mart 1174’te mağlup ederek 20 yıldan fazla bir zamandır devam eden Huzistan isyanını sona erdirdi. Irak Selçuklu tahtında oturan İldenizliler, Halife Müstazi Biemrillah’a başvurarak 1176 yılında çocuk yaşta Irak Selçuklu Devleti’nin tahtına oturan II. Tuğrul adına Bağdat’ta hutbe okunmasını istedi. Halife, İldenizlilerin bu isteğini Temmuz 1177’de yerine getirdi. Ayrıca Sultan Tuğrul’a “Rüknüddevle ve’d-dîn Kasîmü emîri’l-mü’minin” lakabını verdi. Müstazi Biemrillah 30 Mart 1180 tarihinde vefat etti.
Kaynak: Abbasiler ve Abbasi Halifeleri, Hasan Yılmaz, Elips Kitap, Ocak 2017, Ankara.
İLGİLİ ÖYKÜLER
