Sabiha Ziya Bengütaş

Sabiha Ziya Bengütaş

1904 yılında İstanbul'da doğdu. İlköğrenimi Eyüp Sultan Reşadiye Numune Mektebinde tamamladı. Babasının görevi nedeniyle çocukluğunda ailesiyle birlikte Şam'a gitti ve eğitiminin dört yılını Şam'da sürdürdü; bu dönemde bir yıl Fransız Katolik Mektebine devam etti. Ailesi ile İstanbul'a dönüp Büyükada'ya yerleştikten sonra Köprülü Fuat Paşa Okulundan mezun oldu.

Resim yeteneğini geliştirmek için liseyi bitirmeden, 1920'de Sanayi-i Nefise Mektebi'nin resim bölümüne girdi; ressam Feyhaman Duran'ın öğrencisi oldu. Resim eğitimi sırasında antik bir büstü kopya etti. Bu çalışması, heykel atölyesi hocası İhsan Bey tarafından beğenilince bölüm değiştirdi ve heykel bölümündeki üç erkek öğrenci arasına ilk kız öğrenci olarak katıldı. Böylece Türk plastik sanatları eğitiminde resmî kayıtlara geçen en erken kadın heykel öğrencisi oldu.

itimine hastalığı nedeniyle iki yıl ara vermek zorunda kalsa da ara verdiği dönemde de heykelden kopmadı. Öğrenimi boyunca öğrenciler arasında açılan birçok yarışmaya katıldı ve yedisini kazandı. Abideler Komisyonu'nun, İtalya'da heykeltıraş Pietro Canonica'nın yanında çalışmak üzere öğrenci gönderilmesi için açtığı yarışmayı da kazanarak Roma'ya gitti. Canonica'nın atölyesinde 18 ay çalıştı ve asistanlığını yaptı. Bu sırada Roma Güzel Sanatlar Akademisine yazıldı ve Ermenegildo Luppi'nin atölyesinde öğrenim gördü. 1924 yılında Sanayi-i Nefise'den mezun oldu.

31 Temmuz 1925 günü açılan Galatasaray Sergisine biri Ahmet Haşim'in büstü olmak üzere üç eseri ile ertesi yıl yapılan sergiye ise Hakkı Şinasi Paşa, Âkil Muhtar ve ressam Hikmet Beylerin büstleriyle katıldı. Taksim'deki Cumhuriyet Anıtı'nın yapımı sırasında İtalyan heykeltıraş Pietro Canonica'nın asistanları arasında yer aldı.

1933 yılında Abdülhak Hamit'in torunu diplomat Şakir Emin Bey ile evlendi. 1935 yılında soyadı kanunu gereğince kocasının aldığı Bengütaş soyadı ile tanındı. Eşinin görevi gereği evlendikten sonra Brüksel'e gitti; buradaki müzeleri ve sanat eserlerini görme imkânı buldu. Uzun yıllar Türkiye'nin Roma elçiliği ve Napoli başkonsolosluğunda görev yapan eşi ile birlikte İtalya'da yaşadı ve mesleğini sürdürdü. Ayrıca Moskova'da, Varşova'da görev yapan, Prag'da büyükelçilik yapan eşinin yanında bu ülkelerde yaşadı ve heykel sanatı ile uğraşmayı bu ülkelerde de sürdürdü. Moskova'da bir sergi açtı.

1938 yılında Atatürk ve İnönü için açılan heykel yarışmalarında birinci oldu. Bu heykellerin eskizlerini Türkiye'de hazırlayıp Roma'ya giderek orada tamamladı. Atatürk heykeli Bugün Çankaya Köşkü’nün bahçesinde, İsmet İnönü’nün heykeli de Mudanya Mütarekesi’ni sembolize etmesi nedeniyle Mudanya’dadır.

Eşi emekli olduktan sonra Ankara'ya yerleşti, 2 Ekim 1992 tarihinde vefat etti.

Nurol adında bir manevi kızı vardır. İlk eserlerinden dördü (Namık İsmail, Ahmet Haşim, Bedia Muvahhit büstleri ve kendi büstü) İstanbul Devlet Resim ve Heykel Müzesi'nde bulunmaktadır.

Kaynak: Hacer Banu Paşalıoğlu, İnas Sanayi-i Nefise Mektebi ve Mezunları, Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türk Sanatı Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 1996.