Oliver Cromwell
25 Nisan 1599da, Huntingdonda doğdu. 29 Nisanda vaftiz edildi. Huntingdon Ortaokuluna gitti. Sonra Sidney Sussex Üniversitesinde okudu, fakat babasının ölümü üzerine ailesine yardım etmek için okulundan 1617de ayrıldı.22 Ağustos 1620de Elizabeth Bourchierle evlendi. Kayınbabası Londranın deri tüccarıydı, Essexte arazileri ve Püriten tanıdıkları vardı. Bu evlilik Cromwelli Londranın ticaret erbabının önde gelen üyeleriyle ve Oliver St Johnla tanıştırdı. Bu tanışıklık Cromwellin askerî ve politik kariyeri için ona önemli bağlantılar sağladı.
1628de Huntingdonshire Yerel Meclisine seçildi. Meclis üyeleriyle tartışma yaşadığı için Huntingdondan ayrıldı ve St Ivese yerleşti. Çiftçilik yapmaya başladı. 1628 ve 1629da İngiltere Parlamentosunda Huntingdondan milletvekili oldu. Parlamento sonrasında lağvedildi ve Kral I. Charles ülkeyi on bir yıl boyunca tek başına yönetti. Fakat Piskoposlar Savaşı sonrasında Hazinedeki para azalınca, I. Charles parlamentoyu 1640ta toplamak zorunda kaldı. Cromwell da Cambridge milletvekili olarak meclise girdi. Parlamento üç hafta sonra I. Charles tarafından tekrar lağvedilince, Cromwell ailesiyle beraber 1640da Londraya taşındı.
Parlamento tekrar toplandı. Cromwell yeniden Cambridge milletvekili oldu. Long Parliment denen bu kurum, I. Charlesla 1642de silahlı bir çatışmaya girdi. Cromwell bu çatışmada yer aldı. Bu çatışma bir iç savaşa dönüştü. Cromwell 1643te Doğu Angliada başarılar kazandı. Isle of Ely bölgesine vali olarak atandı.
1644teki Marston Moor Savaşı yaşanırken, Manchester ordusunda korgeneral rütbesine yükseltildi ve kazanılan başarıyla beraber Slef-denying Ordinance adlı yasa, 1645te meclisten geçirildi. Bu kanuna göre yeni bir ordu kurulacak ve bölgesel ordular tek merkezde toplanacaktı. Yeni Model Ordu Nisan 1645te kuruldu. Sir Thomas Fairfax bu ordunun komutanı, Cromwell ise korgenerali ve komutan muavini oldu.
Yeni Model Ordu, 1645teki Naseby Savaşında Kralın ordusunu yendi. Langport Savaşında da Kralın son ordusu yenildi. I. Charles İskoçlara 5 Mayıs 1646da teslim olunca, İngilitere İç Savaşının ilki bitmiş oldu.
1647de parlamento, Kral yanlıları ve karşıtları olarak ikiye ayrıldı. Yeni Model Ordunun dağıtılması ve yerine İskoç ordusunun konulması istendi. Cromwell bunu reddetti. Kralla yapılmaya çalışılan uzlaşmalar başarısız olunca, 1648de İngiltere İç Savaşının ikincisi yaşandı. Cromwell, Kral I. Charlesın yargılanıp idam edilmesini destekledi. Çünkü iç savaşı ancak Kralın ölümü bitirebilirdi. Kralın ölüm ilamı elli dokuz mahkeme üyesinin imzasıyla kabul edildi. Kral I. Charles 30 Ocak 1649da idam edildi.
İdamın ardından İngilterede yönetim değişti ve İngiltere Topluluğu ilan edildi. Rump Parlamentosu kuruldu. Cromwell 1640ta ve 1647de İrlandayı iki kez işgal etti. 1649daki işgali daha büyük oldu. İrlandalı köylüler asıldı, yoksulların kulübeleri ateşe verildi ve İrlandalıların topraklarına zorla el konuldu. Bu topraklar İngiliz subay ve askerleri arasında pay edildi ya da lortların eline geçti. Ayaklanmaya katılan İrlandalıların çoğu Amerikaya köle olarak satıldı.
Cromwell 1651de Londraya döndü. Rump Parlamentosu 1653de Cromwelle Koruyucu Lort unvanı verdi. Fakat parlamento, yapılan uzlaşı gereği dağılma kararı almadığı ve yeni anayasa çalışmalarına başlamadığı için Cromwell tarafından lağvedildi.
Cromwell, 1655te, Kral yanlısı bir ayaklanmayı bastırdıktan sonra ülkeyi on bir yönetim bölgesine böldü. İspanya ile süren savaş onu yeniden parlamentoyu açmaya zorladı.
Cromwell, 3 Eylül 1658de, elli dokuz yaşında, sıtmadan öldü.
İLGİLİ ÖYKÜLER
